Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/71

nia. System równych działów rozdrabnia i niszczy własność ziemską, on był zaprowadzany przez tych, co do tego zdążali celu, nam zaś na utrzymaniu własności zależy, my więc go powinniśmy zarzucić, a inny zaprowadzić. A jeżeli kto powie naprzeciw temu, że system nierównych działów sprzeciwia się jego poczuciu sprawiedliwości, że się sprzeciwia jego przekonaniom, to niechaj sobie wspomni słowa Franklina, który powiedział, że wielu się zawsze znajdzie takich, którzy w potrzebie chętnie krew za ojczyznę przeleją i życie dla niéj oddadzą, mniéj tych co z ofiarą mienia pośpieszą, a jeszcze mniéj tych, co dla ojczyzny swych indywidualnych się wyrzekają zapatrywań i przekonań, a pono téj właśnie ofiary ojczyzna najczęściéj potrzebuje. Niestety myśmy zawsze bardzo byli skąpi w dwóch tych ostatnich ofiarach. Gdy trzeba było, gdy rozeszły się wici po kraju i trąbka pobudkę wojenną zagrała, spieszono się u nas tłumnie do szeregu, rącze za broń porywano, opuszczano chaty i rodziny, by pod narodowym się stawić sztandarem, ale trudniéj było grosz zebrać na publiczne cele, choć na tém polu, chwała Bogu, już się bogdajnie nauczyliśmy wiele, a niemożliwém zupełnie było żądać ofiary przekonań. Właśnie ten brak ofiarności w poddaniu swych indywidualnych przekonań, przekonaniu większości ogółu, ten brak uległości i łączności doprowadził do zakorzenienia się i wzrośnięcia u nas nieszczęsnego „liberum veto”, téj plamy i hańby naszego patryotyzmu. Bo plamą i hańbą jest, jeżeli uczucie patryotyzmu, uczucie łączności narodowéj tak mało tylko znaczy, tak mało ma poszanowania i siły, że jednostce wolno się bezkarnie z karności wyłamywać, wolę ogółu poniewierać i jego życzenia mieć za nic.
 Gdyby więc kto powiedział, że system majoratów nie odpowiada jego przekonaniom, że postulat zaprowadzenia ich u nas, bo my dziś praw wydawać nie mamy władzy, przez ogół narodu postawiony, jest ograniczeniem indywidualnéj wolności, to niechaj wspomni, że w obec interesów ogółu indywidualne interesa i przekonania ustąpić powinny, że wolność przestaje być wolnością, a staje się samowolą, gdy wolność drugich wolność ogółu hamuje; niech wspomni, że i zniesienie liberum veto było ograniczeniem wolności czy samowoli indywidualnéj; podobnie i ograniczenie systemu równych działów, system majoratów jest ograniczeniem samowoli więcéj niż wolności, bo samowolą nazwać trzeba czyn uwzglę-