uniemożliwić nadejścia téj chwili, bo naród państwem tylko się staje, gdy ma warunki bycia państwem, gdy ma swe etnograficzne granice i swój majątek, tj. ekonomiczne podstawy bytu i te właśnie w obrębie swych granic. Pozytywném przeto zadaniem naszéj dzisiejszéj polityki jest utrzymanie narodowości w obrębie naszych granic etnograficznych, wzdłuż Wisły, Noteci i Warty. A ponieważ naród tylko natenczas ma istotnie granice etnograficzne, gdy nie przedstawia w ich obrębie jednego tylko stanu, lecz gdy wypełnia wszystkie warstwy społeczne, gdy więc nietylko jest i żyje w danym kraju, ale i posiada, gdy ziemia choć nie wyłącznie, to przeważnie do niego należy, winniśmy się przeto starać utrzymać własność ziemską w obrębie granic naszych w naszém ręku, bo tylko posiadając ziemię, możemy mówić o naszym kraju i naszych granicach, bo tylko na téj podstawie się opierając, będziemy istotnym narodem i możemy liczyć na przyszłość narodową.
Prócz tego zasadniczego powodu, zmuszającego nas do starania się za każdą cenę o utrzymanie ziemi w ręku naszem, skłonić nas do tego powinny i dzisiejsze względy praktyczne. Rozwój nasz narodowy jest w graniach pruskiego zaboru na każdem krępowany polu, władze rządowe starają się o ile to w ich mocy, wszelki objaw życia polskiego przytłumić i nie rychło o zmianie systemu możemy myśleć, ani nam wolno łudzić się tą dzieją w obec faktu, że przeciwko nam nietylko dziś u steru pruskiego rządu się znajdujące osobistości, ale i ludzie teoretycznéj nauki, którzy powinni być przedmiotowo swe dzieła pisać, z całą zajadłością i nienawiścią przeciw nam występują. Wystarczy przytoczyć tu ustęp z dzieła słynnego profesora i pisarza niemieckiego R. v.
Mohl, który w swém: Reichsstaatsrecht tak się odzywa[1]: „die von den Polen in den Reichstag gesendeten Abgeordneten bilden eine widerwärtige (!) und zum Eingehen in jede reichsfeindliche Verbindung bereite Widerspruchspartei. Dennoch kann vom Losgeben dieses Bestandtheils nicht die Rede sein… kier kann nur der, freilich langsam fortschreitende Sieg der höheren und mächtigeren Gesittung über die schwächere allmählig helfen; scheuen wir das Wort nicht; Germanisirun”g. W obec takich objawów, wiemy
- ↑ tamże, rozdział I str. 17.
