Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/35

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Myśl tę daléj rozprowadzając, stawia Lorenz v. Stein[1] dwa żądania, przyczem podnosi, że nietylko wypowiedzialność, ale raczéj już sam fakt istnienia wysokich na własności ziemskiéj ciążących zobowiązań hipotecznych, jest szkodliwym i dla dobrobytu i dla spółecznego ustroju każdego narodu. Nasamprzód więc żąda on, aby nie istniały nadal indywidualne zobowiązania pewnéj wsi czy gospodarstwa, lecz aby istniały tylko solidarne zobowiązania do płacenia renty, czy to przez pojedyńczą gminę, czy przez związek gmin. W takiem urządzeniu upatruje on skuteczną zaporę przeciwko lekkomyślnemu i dowolnemu obdłużaniu własności ziemskiéj, przyczém jednakże rólnictwo nie traci możności posłużenia się obcym kapitałem dla podniesienia swéj wytwórczości. Gdy jednakże ograniczenie wolności zaciągania długów hipotecznych nie pozbawia właściciela możności zaciągania zobowiązań osobistych, domaga się Stein, aby za długi osobiste była niedozwoloną egzekucya ziemi i potrzebnego do jéj należytéj uprawy żywego i martwego inwentarza.
W głównych zarysach stawia te same żądania i drugi słynny ekonomista niemiecki A. Schaeffle[2]. Żąda on mianowice utworzenia solidarnie odpowiedzialnych związków, obejmujących pojedyńcze gminy, okręgi, powiaty i prowincye; związki te udzielałyby swym członkom rzeczowego kredytu na melioracye, stawianie budynków, zapmogi w latach klęski itp., jednakże nie dawałyby pożyczek na spożycie, lub spłatę zapisów i sum nie zapłaconych przy kupnie. Długi zaciągnięte w związku miałyby być w 20—25 lat amortyzowane. Istotnie téż, jeżeliby ktoś chciał bez stałéj szkody i rodziny i społeczeństwa trzymać się systemu zapisów dla niedziedziczącego rodzeństwa, to powinien tylko tak zapisy te urządzić, by on sam lub syn-dziedzic był w stanie wieś w ciągu życia swego zupełnie z długów oczyścić i czystą oddać swym spadkobiercom. Szybkość amortyzowania podnosząca wysokość opłacanego procentu, miałaby właśnie przezto ten skutek pożądany, że musielibyśmy niżéj wartość kapitalistyczną naszéj ziemi oceniać, mniejsze ztąd wyznaczać zapisy, więcéj swobody dawać dziedziczącemu synowi.

W ostatnich czasach pojawiają się jeszcze daléj idące projekta, żądające, aby państwo samo założyło banki rentowe dla oczyszczenia własności ziemskiéj z długów hipotecznych. W miejsce

  1. Drei Fragen des Grundbesitzes u. seiner Zukunft.
  2. Incorporation des Hypothekencredites.