Strona:Józef Milewski - O kredycie rolniczym.pdf/18

tańszy kredyt, czy to osobisty czy rzeczowy, napotka na wielkie trudności, ale właśnie ten wzgląd powinien nas tém baczniejszymi uczynić przy zaciąganiu jakichkolwiek nowych zobowiązań, a to nas już prowadzi do pytania:
 2) czy rolnictwo nasze, pomijając kredyt na spłatę istniejących zobowiązań, potrzebuje jeszcze dalszego kredytu, i na co go potrzebuje?
 Ktokolwiek z szan. panów zapoznał się bliżéj z literaturą ekonomiczno-rolniczą naszego stulecia, ktokolwiek czytywał sprawozdania z rozmaitych zebrań sprawami rolnictwa się zajmujących, ten musiał zauważyć, że przez długie lata zupełnie dominujące stanowisko zajęło staranie się o dostarczenie rolnictwu jak najdaléj idącego kredytu, a co do tegoż organizacyi, to dwa tylko stawiano postulata: aby nie był wypowiedzialnym, bo rolnik nigdy nie jest w stanie oddać naraz pożyczonego na włożenie w gospodarstwo grosza, a dalszém z tego wypływającem żądaniem było: zniesienie zupełne jednorazowéj wypłaty kapitału przez rolników, któremu to celowi miało służyć powolne amortyzowanie długów i z kilku stron zalecano zapisywanie ich nie jako długi kapitału, lecz jako długi renty. I jedna i druga z tych myśli są zupełnie słuszne i nader ważne, ale podczas kiedy dawniéj świeżo po przejściu z gospodarstwa ekstenzywnego, niedbale prowadzonego, do intenzywnego, w obec rosnących dochodów z ziemi, rosnącéj ceny produktów rolniczych, wpływających korzystnie na podniesienie rolnictwa licznych nowych i tanich środków komunikacyjnych dbano tylko o to, aby rolnika ochronić przed zawsze dlań groźnym przymusem jednorazowéj spłaty całego pożyczonego kapitału, a o opłatę procentów od rozsądnie zużytego kredytu nie troszczono się wielce, bo ziemia coraz więcéj przynosiła i mogła téż coraz więcéj opłacać, i dla tego starano się w interesie produkcyi o jak największe uruchomienie ziemi, o jak najdalsze zastósowanie rolniczego kredytu, by en masse wrzucić kapitały w rolniczą pro-