A wspomnienia te były tak żywe, że stawały wprost w widzialnej postaci przed myślą poety. On naprawdę je widział i opisywał — a prawdziwość i wyrazistość opisów jest tu wprost niedościgniona. Poeta nie pominął niemal żadnego szczegółu krajobrazu — czy to na ziemi czy na wodzie czy na niebie. Widzimy wszystkie przemiany nieba od wschodu słońca do zachodu, widzimy jasną pogodę i mgły i burzę. Obserwujemy grę promieni księżycowych na stawach i wsłuchujemy się w muzykę wieczoru. Od uprawnych pól “wyzłacanych pszenicą, wysrebrzanych żytem”, od ogrodów i zapłoci wędrujemy do lasów — najpierw do tego najbliższego gaju brzozowego, gdzie chodzi się na grzyby, potem do gęstszego już boru, gdzie myśliwi chodzą na polowanie, i gdzie sam poeta upolował — owszem — niejedno poetyckie natchnienie, wreszcie wkraczamy nawet do dziewiczego „matecznika” — gdzie zwierzęta żyją we własnym świecie — niby w Kiplingowskiej dżungli — rządząc się swoimi prawami i nie podlegając władzy człowieka.
Poeta sam niejednokrotnie przyznał się, że siłą, która nadawała wyrazisty kształt nakreślonym przez niego opisom Litwy, była tęsknota. Ona też sprawiała, że szum lasów litewskich wydawał mu się dźwięczniejszy od pieśni południa, a drzewa i niebo litewskie piękniejszym od krajobrazu Italii. I tęsknota ta dręczyła go wszędzie i ona to wywołała w nim ten okrzyk:
Litwo, ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie.
Jak zrośnięty był z przyrodą litewską, tak też na całe życie związany był z jej ludźmi. I to nietylko z kolegami swymi z ławy uniwersyteckiej, którzy mu byli druhami i powiernikami myśli, a następnie towarzyszami więzienia i niedoli. Prócz nich Mickiewicz zachował w pamięci całe rzesze różnych ciekawych osobistości, które brał na wzór postaci uczestniczących w akcyi „Pana Tadeusza”. Prócz szlachty z której pochodził znał dobrze i lud litewski. Zapisywał w brzmieniu oryginalnym ludowe pieśni litewskie (Eik tatuszele), z innych zaś pieśni brał pomysły do swych ballad. Znał ludowe podania, wierzenia i obrzędy, a jeden z tych obrzędów, związany z pamięcią o duszach ludzi zmarłych, dał mu podnietę do stworzenia utworu dramatycznego p. t. „Dziady”, stanowiącego obok „Pana Tadeusza” najwspanielsze dzieło Mickiewicza.
Mickiewicz oddziałał na literaturę polską jak nikt przed
Strona:Józef Birkenmajer - Motywy i zagadnienia litewskie w literaturze polskiej.djvu/9
Ta strona została uwierzytelniona.
7
Motywy i Zagadnienia Litewskie w Literaturze Polskiej
