trudności można znaleźć ciąg dalszy tych faktów, zwłaszcza pod wyrazem cantilène, oznaczającym takie właśnie średniowieczne pieśni religijne w językach narodowych — a przecie i naszą „Bogurodzicę“ określano nazwą cantilena... Żałuję, że z owej encyklopedji nie zacytowałem rozdziału poświęconego najstarszym i njabardziej „zachodnim“ nabożnym śpiewom narodowym, a mianowicie irlandzkim, które datują się już od VI wieku[1]. Teraz jednak nie mogę sobie odmówić tej małej przyjemności i pozwolę sobie zwrócić powszechną uwagę na jeden z najważniejszych tomów Analecta hymnica, a mianowicie na tom 51, w którym wydawca, ks. Klemens Blume T. J., zamieścił m. in. dział: Hymnodia Hiberno-Celtica saeculi V—IX, gdzie we wstępie pisze: Von diesen (sc. Kelten) beteiligten sich in ergiebigstem Masse die Iren an der Dichtkunst, u. zwar sowohl in der lateinischen, als auch in der altirischen Landessprache... Nie dość na tem: właśnie z X wieku zachowały się najobfitsze zbiory tych liturgicznych pieśni katolickich, pisanych w języku celtyckim (t. zw. Libri Hymnorum). Co więcej, liturgiczny śpiew irlandzki był jeszcze dla Grzegorza Wielkiego — obok muzyki greckiej — główną podnietą i wzorem słynnej gregorjańskiej reformy śpiewu kościelnego. Tak więc „najpoważniejszy“ argument, jakim dotąd wojowano przeciw wczesnemu wiekowi „Bogurodzicy“ — a mianowicie rzekoma „ekskluzywność“ łaciny w liturgji Kościoła zachodniego — nadaje się oddawna do złożenia w lamusie przestarzałych, nienaukowych przesądów...
A drugim takim przestarzałym i nienaukowym przesądem, aż nazbyt często powtarzanym u nas jeszcze i dzisiaj na wiarę zeszłowiekowych twierdzeń Nehringa i Bobowskiego, jest mniemanie, jakoby za czasów św. Wojciecha nie znano jeszcze wierszy rymowanych. Dziś każdy badacz jakiejkolwiek literatury obowiązany jest znać podstawowe dzieło E. Nordena „Die antike Kunstprosa“ (1912), z którego wiadomo, że rymy istniały już w starożytnej literaturze greckiej
- ↑ Tamże są wspomniane pieśni religijne kościelne w języku francusko-wallońskim z IX w.; przytoczony jest nawet cały tekst pieśni o ś. Eulalji; o pieśni tej mówi też F. Olschki w swej historji literatur romańskich (Potsdam-Wildpark). O pieśniach irlandzkich pisał u nas prof. S. Czarnowski (Lit. powszechna pod red. S. Lama, str. 26—27).
