προστάτης, ‘tutor’, ‘propugnator’. Do wspomnianej sfery dołączymy i strożę, obowiązek chłopów, kmieci, robów w stosunku do pana, zwierzchnika[1]. Także i odkupienie ‘redemptio’, ἀπολύτρωσις. Wszystkie te pojęcia i wyrażenia nie są w pieśni naszej jakimś szczególnym odbiciem stosunków polskich. Spotykamy je dość często w średniowiecznych dziełach teologicznych i utworach hymnicznych, zwłaszcza greckich.
Że do polskiego świata religijnego pojęcia te i wyrażenia dostać się musiały dawno, świadczy okoliczność, iż wiele z nich już w XV wieku było niezrozumiałymi archaizmami, czego dowodem są sprzeczności w przekładach łacińskich, a nadewszystko dowolne interpretacje i rozbieżności w tekstach polskich. Np. wyrażenie w wiecu przepisane w ręk. krak. II: wiecu, brzmi w ręk. sandomierskim wieci (wyeczi), w cieszyńskim wiecznie,
- ↑ Długosz (lib. II, a. 1022, ed. Przez. t. I 218) tak pisze o stroży: „Consiliariis itaque suis probantibus generalem tunc edidit sanctionem (sc. Boleslaus Chabry), ut quilibet colonus seu cmetho mansum integrum colens, unam siliginis, alteram avenae mensuras de purgato grano absque cunctatione persolvat, et in propinquiora regalia horrea deducat, in usum, vestitum videlicet et victum militum eorum, qui castra commetanea administrabant et pro pace Regni totius militabant, convertendas. Solutio autem ipsa cum omni alacritate ab incolis rusticisque excepta est et in multa tempora extunc derivata, ab effectu impositionis suae etiam in hanc diem stroza, quod significat custodiam, quoniam in Regni et castrorum cedebat custodiam et profectum, nomen est sortita“. O takiej stroży nieraz czytamy w aktach starych z XIV wieku etc., np. w rejestrach podrzęctwa niepołomskiego (Mon. Pol.m. ae-), gdzie wspomniani są tacy właśnie cmethones, którzy za pośrednictwem starosty, ‘podrządcy’, uiszczają strożę. Obok stroży istniał też wyraz oboczny starża, pochodzenia niewątpliwie północno-polskiego (tam występuje -tart- w miejsce -trot-), stąd niezrozumiały dla Małopolanina Długosza. — Podobnie jak Długosz, ale zwięźlej i mniej jasno, przedstawia powstanie i istotę stroży kronika wielkopolska.
