ki o świętych patronach lub z modłami za rodzinę królewską).
W tej pierwszej grupie zawsze najwięcej zainteresowania budziły wyrazy wzięte rzekomo z dziedziny administratywno-społecznej: kmieć i starosta[1]. Już Lelewel widział w ich użyciu aluzję do stosunków feudalnych; dla innych zaś badaczy miały być one świadectwem chronologicznym co do czasu powstania pieśni, spuścizną po panowaniu czeskiego Wacława. Wszystkie te domysły grzeszyły przesadą i jednostronnością. Starosta nie musi być koniecznie czeskim przybyszem, skoro mamy go i w innych językach słowiańskich, a przede wszystkim w cerkiewno-słow. староста πρεσβύτερος, εὐνοῦχος itd. W naszym języku oznaczał nietylko urząd polityczno-administracyjny; w Żeńcach Szymonowicza oznacza on ‘dozorcę’, ‘ekonoma’ pańszczyźnianych chłopów, kmieci; w Rosji dziś jeszcze староста odpowiada mniej więcej naszemu ‘sołtysowi’. Odpowiedniki swoje w językach słowiańskich ma również kmieć; tak np. w cerkiewno-słowiańskim wyraz къметншть oznacza ‘chłopa’, ‘prostaka’, ‘sługę’ (z greckiego κωμήτης). Co więc znaczy Adamie, ty Boży kmieciu? Bez trudności znajdziemy wyjaśnienie, zajrzawszy do dzieł teologicznych (Jana Damascena i innych), ksiąg liturgicznych i hymnów. Spotkamy tam niejednokrotnie wyrażenia: Ἀδάμ, δοῦλος Θεοῦ; Адамъ рабъ Божьи; servus Dei; nos ex Adam duli itp.
W tej mniej więcej sferze pojęciowej, co kmieć i starosta, mieszczą się wyrazy takie, jak wiec i zastąpić. Również i one przekazane zostały polszczyźnie z czasów wspólnoty słowiańskiej; dość wspomnieć, że i w cerkiewno-słowiańskim jest вѣште ‘senatus’, ‘consilium’, a także застѫпити ὑπερασπίζειν, προΐστασθαι, ‘protegere’, ‘opitulari’, wraz z pochodnymi застѫпиикъ, застѫпитель
- ↑ Por. nasz artykuł Kmieć i starosta, Język polski 1936.
