Strona:Ignacy Radliński - Apokryfy judaistyczno-chrześcijańskie.djvu/122

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Więcej niż tysiącoletni przeciąg czasu, który upłynął pomiędzy Midraszem a Zoharem, uwydatnił się w zabarwieniu mistycyzmem suchej doktryny talmudycznej wyrażonej w Midraszu. Ów mistycyzm nosi osobną nazwą Kabbalach, co oznacza naukę otrzymaną drogą podań. Więc nie na innym on stoi gruncie, jak czysty talmudyzm, nie z innej on wykwitł łodygi. Wyrazem Kabbały jest właśnie Zohar »Księga Światłości«. Autorstwo Zoharu przypisują obecnie Mojżeszowi ben Szemtobowi z Leonu, żyjącemu w drugiej połowie XIII stulecia w Guadalaksaro, w Hiszpanji[1]. Lecz co w tym wypadku nazywa się autorstwem, właściwie nazwaćby należało redaktorstwem. Nie utworzyć bowiem tylko zebrać on mógł rozmaite nowe objaśnienia rzeczy starych i znanych, z biegiem długiego czasu pod wpływem nowych prądów życia powstałe. Dowodem czego być może, że jeszcze niedawno o lat tysiąc i sto, cofano powstanie Zoharu i autorstwo jego przypisywano Symonowi ben Jochai, żyjącemu w II wieku ery naszej[2].
Dalsze ustępy z Zoharu przedstawiają odmienny niż w Midraszu pogląd na Enocha, powstały w zabarwieniu kabalistycznego mistycyzmu czasów późniejszych. »Z tego świata wziął go (Enocha) Święty, Błogosławiony On, aby mu usługiwał, jak to jest napisane i wziął go Bóg. Stąd przekazana została księga nazwana »Księgą Enocha«. W czasie gdy odosobnił go Święty, Błogosławiony On, pokazał mu wszystkie skrytości na górze, pokazał mu drzewo życia, w środku ogrodu, liście jego i gałęzie jego... I wszystko to widzimy w Księdze jego. (Zohar Gen. wyd. kremońskie i lubelskie, kol. 114).

Znajdujemy w »Księdze Enocha«, że po tem, jak wziął go Święty Błogosławiony On i pokazał mu wszystkie skrytości na górze i na dole, pokazał mu drzewo życia i drzewo, które zakazane zostało Adamowi, pokazał mu miejsce Adama w ogrodzie Eden«. (Zohar Exod, ed. cit. kol. 96).

  1. Karpeles, Geschichte d. Jud. Litteratur. II, 685.
  2. A. Franck, La Kabbale, Ch. III, Authencité du Zohar. Passim.