Strona:Folklor i literatura.pdf/5

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wytworów — nie może być sprowadzony do którejś z form działania regulowanego przez tę kulturę, na przykład do działalności praktycznej, czyli pracy, aktywności religijnej, sztuki stosowanej, obyczaju itp., ale istnieje (pomińmy tu celowo historyczny aspekt problemu) jako polimorficzny kompleks przejawów sztuki synkretycznej, posługującej się obrazowo-artystycznymi środkami wyrazu, zorientowanymi na bezpośredni, audiowizualny odbiór w momencie wykonania[1]. Jest więc folklor w tym rozumieniu przejawem sztuki synkretycznej (niezróżnicowanej), łączącej w sobie działanie elementów: muzycznego, słownego, mimicznego i tanecznego. W zależności od dominowania któregoś z tych elementów kształtuje się swoistość poszczególnych gatunków folkloru. Na przykład obecność elementu słownego i mimicznego decyduje o swoistości folkloru narracyjnego (bajka itp.).
Folklor pojmowany tu jako sztuka pierwotnie synkretyczna (różnicująca się w procesie historycznego rozwoju) może być porównywany z dramatem, operą, filmem czy widowiskiem teatralnym — jako przejawami sztuk wtórnie synkretycznych. Utopią jest jednak powrót do elementarnej sytuacji komunikacyjnej, jaką charakteryzuje sprzężenie zwrotne między nadawcą i odbiorcą w kontaktach: „twarzą w twarz”. Odległy odpowiednik tamtej sytuacji miał być uzyskiwany dzięki wmontowaniu w telewizory kamer śledzących reakcje widza czy, generalnie rzecz biorąc, dzięki rozszerzeniu (m.in. w sposób techniczny) kanałów komunikacyjnych między nadawcą a odbiorcą treści przekazywanych masowo[2].

Oprócz synkretyzmu ważną cechą folkloru jest momentalny sposób istnienia jego przekazów (tekstów

  1. W. Gusiew, op. cit., s. 119—120.
  2. K. Varga, System i środki masowego komunikowania. Przełożył D. Jakubiec, „Zeszyty Prasoznawcze” 1973, nr 2.