Strona:Dzieje Galicyi (IA dziejegalicyi00bart).pdf/46

żdej respective wysokiej Strony kontraktującej, otrzymają reprezentacyę i ustawy narodowe, zastosowane do formy bytu politycznego, jaki każdy z Rządów, pod którymi zostawać będą, nadać im uzna za użyteczne i przyzwoite«. Taki sam ustęp znajdował się w »traktacie przyjaźni« zawartym między monarchami Prus i Rosyi.
 Zobaczmy jak cesarz Franciszek dotrzymał swego przyrzeczenia.
 Choć cesarz sam nadawał kierunek polityce, i wtrącał się do wszystkiego, mówiąc, że mógłby być użytecznym »hofratem«, rządy jednak jego państwa już od r. 1809 spoczywały głównie w ręku kanclerza Klemensa Metternicha, przedstawiciela skrajnej reakcyi. System jego, znienawidzony przez wszystkie ludy austryackie, runął z nim razem dopiero w r. 1848.
 Rozwój jednak życia konstytucyjnego i ekonomicznego w Królestwie Polskiem, więcej niż obietnice Franciszka I., wpłynął na zachowanie się rządu wobec Galicyi w pierwszych latach po kongresie. Wprawdzie »ustawy narodowe« pozostały jedynie w artykułach traktatu, ale nastąpiła odbudowa pozornej »reprezentacyi«, to jest Stanów galicyjskich.
 Odbudowa ta dowodzi jak można przy »dobrej woli« spaczyć szerszą myśl polityczną. Wskrzeszenie Stanów było bowiem następstwem memoryału hr. Goessa, który podczas Kongresu wiedeńskiego, nie wiedząc jeszcze, że los Polski został już rozstrzygnięty, proponował cesarzowi Franciszkowi »nadać Galicyi konstytucyę odpowiadającą jej stosunkom i potrzebom«. Nie przez miłość do Polaków, którym nie szczędził zarzutu płochości i lekkomyślności, (choć cenił ich inteligencyę, żywość i przywiązanie do narodowości), ale dla dobra państwa pragnął Goess, aby przynajmniej uprzedzono Rosyę i Prusy ogłoszeniem zamiaru wydania i wykonania konstytucyi. Chciał przywiązać Polaków do Austryi, »odwrócić uwagę społeczeństwa galicyjskiego od stosunków zewnętrznych ku wewnętrznym krajowym interesom«. Proponował zwołanie natychmiast »pierwszej galicyjskiej reprezentacyi narodowej«, powołanie znakomitych obywateli na radców obwodowych i sędziów pokoju, zawiązanie towarzystwa rolniczego, ukrócenie samowoli urzędników i władz wojskowych, udzielenie amnestyi skompromitowanym w wypadkach lat ostatnich,