Strona:Dzieje Galicyi (IA dziejegalicyi00bart).pdf/27

II.

Rządy i reformy Józefa II.

 Po śmierci Maryi Teresy (1781) Józef II., rozpoczął nową epokę rządów w Austryi, a tem samem i w Galicyi. Doktryner, despota liberalny, z całym rozmachem wkroczył na drogę reform. »Uczyniłem z filozofii — pisał — prawodawczynię mego państwa — wysnute z niej wnioski zmienią całkowicie postać Austryi«. Ponieważ zaś Galicya nie posiadała, jak inne kraje austryackie, »żadnych obowiązujących przywilejów poręczonych przez monarchów«, uczynił z niej przeto rodzaj stacyi doświadczalnej; w niej niejednokrotnie przedsiębrał »próby« ustaw dla całej monarchii przygotowanych. Sprawiedliwość jednak przyznać każe, iż lubo rządy Józefa II. pozostawiły po sobie smutną pamięć dotkliwego ucisku finansowego i dążności germanizacyjnych, to wszakże między jego reformami i rozporządzeniami znajdowały się i takie, które nie były bez pożytku dla kraju. Sprawiedliwość również wymaga zaznaczyć, iż wykonawca jego woli, gubernator Brigido, okazywał życzliwość dla społeczeństwa, był przystępnym, łagodnym, wyrozumiałym. Charakteryzuje go choćby wyrażona przez niego opinia, że »nie należy obcym żywiołem zalewać kraju, w którym naprzykład sędziowskie posady można spokojnie złożyć w ręce szlachty«...
 Pierwszym »czynem« cesarza, mającym pozory przychylności dla kraju, a obliczonym na efekt wśród słabych umysłów, blichtr za złoto przyjmujących, było utworzenie w Wiedniu »galicyjskiej gwardyi szlacheckiej«. Przybrano ją we wspaniałe mundury »z kontuszowemi reminiscencyami« — na czele jej postawiono popularnego i zasłużonego księcia jenerała ziem podolskich, którego Józef II. mianował właścicielem pułku, feldzeugmajstrem, a później feldmarszałkiem. Gwardya ta, której zadaniem było uświetniać dworskie uroczystości i pochody, zaledwie o rok przeżyła swego fundatora.
 Drugim umizgiem Józefa II. było wprowadzenie w życie konstytucyi stanowej, przyczem ścieśnił nieco udział w niej duchowieństwa. Instalacyi Stanów dokonano 11. września 1782 roku z taką pompą, jakby szło rzeczywiście o jaki ważny akt konstytucyjny. Uroczystość odbyła się w bogato przybranym