Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/85

uwolniony (czego, choć to do nas nie należy, życzyłbym sobie dla wielkości jego geniuszu), jak zniesiemy tych filozofów, którzy, kiedy Sokrates nie dla innej winy został potępiony, jedno że nic na swa obronę powiedzieć nie umiał, Śmieja jednak utrzymywać, że trzeba u nich szukać prawideł dobrego mówienia? Nie sprzeczam się z nimi o to, która z dwóch umiejętności jest lepsza i prawdziwsza, to tylko powiadam, że co innego jest filozofia, a co-innego wymowa, i że w drugiej można dojść bez pierwszej do najwyższego stopnia doskonałości.

 LV. Że zaś, Krassie, prawo cywilne z takim zapałem do łona przytuliłeś, widzę jaki jest twój cel, i widziałem, kiedy o niem mówiłeś. Naprzód, Scewoli się oddałeś, którego my wszyscy dla jego szczególniejszej w obcowaniu słodyczy jak najsłuszniej kochać powinniśmy, a widząc, że nauka, która on doskonale posiada, jest uboga i nieogładzona, przyozdobiłeś ją i wzbogaciłeś skarbami swej wymowy. Powtóre, ponieważ sam do tej nauki wiele pracy i usilności przyłożyłeś, mając w domu takiego do niej zachęciciela i nauczyciela, bałeś się żebyś swej pracy marnie nie stracił, gdybyś na jej pochwałę mowy nie powiedział.
 Nie walczę ja z tą nauką; niech będzie tak ważną, za jaką mieć ją chcesz; bo jest bez zaprzeczenia ważna, rozległa, wiele osób obchodząca, była zawżdy w wielkiem poważaniu, i dziś jeszcze najdostojniejsi obywatele w niej przewodniczą. Ale patrz, Krassie, żebyś, chcąc przyodziać naukę prawa cywilnego nową i cudzą ozdobą, nie rozebrał i nie obnażył onej z ozdobnej szaty, którą jej wszyscy oddawna przyznają i za jej własną uważają. Bo gdybyś tak powiedział, kto jest prawnikiem, ten jest także mowcą, i nawzajem, kto jest mowcą, ten jest także prawnikiem, postawiłbyś w równi dwie piękne nauki, i przyznałbyś im równą zaletę; ale wyznajesz, że bez tej wymowy, której poszukujemy, można być prawnikiem, i że wielu takich było, a przeciwnie utrzymujesz, że nie może być mowcą, kto nie posiada nauki prawa. A tak prawnik u ciebie niczem innem nie jest, jedno chytrym i przebiegłym praw kramarzem, pozwy sądowe na przedaż mającym, formuł prawnych ogłosicielem, syllab i wyrazów zbieraczem; ale ponieważ mowca