Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/32

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

pobudowali sobie miasta i one murami opasali? albo że inne pożyteczne ustanowienia przy zakładaniu i zachowaniu państw, nie były dziełem mądrych i odważnych, ale pięknie i ozdobnie mówiacych mężów?
Czy ci się zdaje, że Romulus zgromadził pasterzów i przybyszów, zawarł małżeństwa z Sabinkami, odparł napady pogranicznych ludów wymowa, a nie osobliwsza mądrością i roztropu cm postępowaniem? a w Numie Pompiliuszu, w Serwiuszu Tulliuszu i w innych królach, których jest wiele wybornych ustanowień do ugruntowania państwa służących, czy się okazuje jaki ślad wymowy? Językiemli czyli odwagą L. Brutus królów wypędził? A po ich wypędzeniu, nie widzimyż w rządzie Rzeczypospolitej pełno mądrych rad, a żadnej pięknej mowy?
Mógłbym okazać na przykładach wziętych u nas i u obcych narodów, że ludzie najwymowniejsi więcej częstokroć zaszkodzili swym krajom, niżeli dopomogli. Ale, żeby o innych nie mówić, zdaje mi się że, ciebie, Krassie, i Antoniusza wyjąwszy, nie słyszałem wymowniejszych ludzi nad Tyberiusza i Kaja Semproniuszów. których ojciec, człowiek poważny i roztropny, ale bynajmniej niewymowny, często w innych urzędach, ale najwięcej jako cenzor Rzeczypospolitej usłużył. Ten człowiek nie obfitą wymową, ale słowem i skinieniem przeniósł wyzwoleńców do miejskich plemion[1], czego gdyby nie uczynił, jużbyśmy Rzeczypospolitej, którą teraz zaledwie utrzymać zdołamy, oddawna nie mieli. Ale jego wymowni synowie, wszelkiemi od natury i nauki do pięknego mówienia uposażeni przymiotami, dostawszy Rzeczpospolitę mądrą radą ojca i orężem dziada[2] w kwitnącym stanie, tą, jak nazywasz, prześwietną rządzicielką państw, wymową, też Rzeczpospolitę zawichrzyli.

X. Powiedz mi, czy dawne prawa i zwyczaje przodków, czy wróżby, którym ja i ty, Krassie, z wielkim pożytkiem Rzeczypospolitej przewodniczymy[3], czy przepisy i obrządki

  1. Obszerniej o tem Liwiusz, XLV, 15, i Sigonius de ant. jure pop. rom. II, 14.
  2. Dziadem Grachów przez ich matkę, a swą córkę, Kornelią, był Scypio Afrykański starszy.
  3. Krassus i Scewola byli augurami.