dzo dobrze mówić o przedmiotach, jeżeli się o nich objaśnił, do innych nauk i umiejętności należących, tak ludzie w nich biegli ozdobniej o swych rzeczach mówią, jeżeli się cokolwiek naszej sztuki nauczyli.
Bo jeżeli rolnik dobrze o wiejskiem gospodarstwie mówi, jeżeli, jak to często bywa, lekarz o chorobach, malarz o malarstwie wymownie mówi lub pisze, nie przeto jednak wymowa za część tych rozmaitych sztuk uważana być ma; ale że przyrodzone zdolności bardzo są dzielne, może wielu należących do wszystkich innych sztuk i umiejętności dojść nawet bez nauki w wymowie do pewnego stopnia doskonałości. Ale lubo osądzie można co do jakiej sztuki należy, kiedy się zobaczy, czego w każdej uczą, nic jednak pewniejszego jak to, że wszystkie inne sztuki bez wymowy swych obowiązków dopełnić mogą, ale nie można bez niej otrzymać imienia mowcy; tak iż ludzie innych powołań, jeśli im się zdarzy dobrze mówić, winni to są wymowie, mowca zaś, jeśli nie posiada własnych bogactw, okwitości mówienia zkądinąd zasiągnać nie może.
X. Lidio, Antoniuszu, rzekł Katulus, bynajmniej mi nie wypada przerywać ciągu twej mowy, przebaczysz mi jednak i na to pozwolisz, bo nie mogę nie zawołać, jak ów człowiek w komedyi Trinummus[1], tak trafnie zdawałeś mi się oznaczyć, tak wspaniale pochwalić potężny talent mowcy. Jakoż jestto rzeczą człowieka wymownego chwalić mowcę, bo do pochwalenia wymowy onejże samej użyć musi. Ale mów dalej; zgadzam się bowiem na to z tobą, że wymowa jest waszą dziedziną, i że, jeżeli kto w innem powołaniu jest wymownym, nie swoich, ale pożyczonych dostatków używa.
Rzekł wtedy Rrassus: Noc cię jedna, Antoniuszu, przemieniła i polepszyła. Bo we wczorajszej rozmowie opisałeś nam mowcę jako człowieka jedną tylko, jak mówi Cecyliusz,
- ↑ W tej komedyi Plauta, w akcie trzecim, scenie drugiej, niewolnik Statimus mówi:
Non enim possum, quin exclamem: Euge, euge, Lycitiles, πάλιν.
Facile palmam habes.
