Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 2 Mowy.djvu/113

WSTĘP DO PIERWSZEJ MOWY

PRZECIW P. SERWILIUSZOWI RULLOWI.

 Jedną z głównych wad Rzeczypospolitej Rzymskiej był zbyt nierówny podział ziemi, im dalej tym więcej z jej wzrostem rosnący. Do lego nakoniec przyszło, że cała ziemska własność skupiła się w ręku niewielkiej liczby możnowładnych panów, tak z rzędu dawnych patrycyuszów, jako też nowo zbogaconych plebejuszowskich rodzin. Ziemia ręką niewolnika uprawiana, a lud z ubogiego motłochu złożony musiał żyć z najmu swej pracy, albo, co gorsza, z zarobku za przedany głos na wyborach, jako też z rozdanego zboża, bądź kosztem publicznym, bądź ze szczodrobliwości bogaczów. Chcieli niektórzy trybunowie polepszyć los ludu przez odnowienie prawa rolnego Licyniusza Stolona, które nie pozwalał > posiadać więcej nad 500 morgów z gruntów Rzeczypospolitej, przewyższającą zaś liczbę rozdać nakazywało miedzy lud ubogi, i tym sposobem przypuścić go do posiadania ziemi. Ale te ich usiłowania spełzły na niczem, częścią przez opór senatu wraz z bogaczami, którzy rozumieli że ich przywłaszczenia w prawo się zamieniły, i jako praw swoich zapalczywie bronili, częścią przez płochość i niedotrwałość samego ludu, który swych orędowników w ostatecznych razach opuszczał, jak przed sześciudziesiąt laty Grachów, którzy padli ofiarą swych zacnych dla ludu chęci.
 Mało co przed objęciem konsulatu przez Cycerona, kiedy się zanosiło na inną zkądinąd burzę, trybun ludu, Rullus, ogłosił wniosek do prawa rolnego, podług którego wszystkie grunta publiczne czyli narodowe we wszystkich krajach Rzeczypospolitej miały być między lud podzielone, a jeśliby ich nie wystarczyło do obdzielenia całego ludu, miały być dokupione od osób prywatnych ze skarbu publicznego i z łupów na nieprzyjacielu zabranych, których część dotąd do wodzów należała. Wykonanie tego prawa poruczał Rullus decemwirom, dziesięciu mężom, przez lud na lat pięć wybranym i przyodzianym nieograniczoną władzą kupowania, przedawania, rozdawania gruntów,