Strona:Dzieła Krasickiego dziesięć tomów w jednym (Polona).djvu/69

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

O dobre czasy! gdy trwała prostota;
Wprawdzieć nie było tak kształtnie i grzecznie,
Nie śklniła w kunsztach wytworna robota,
Ani się przemysł silił ostatecznie.
Uprzejmość wszystko kształciła i cnota.
Żyli wesoło, żyli i bezpiecznie.
Słodkie wspomnienie, szacowne przykłady,
Bogdaj się nasze święciły pradziady!

Lecz nazbyt długo już ten dzban na stole,
Czas się go imać: ze czcią winną wzięty,
Aby naprawił uprzykrzone dole.
Ojciec Zefiryn żarliwy i święty,
Na złość światową płacząc i swawole,
Pierwszy go ujął: zaczem nadpoczęty,
Gdy się do niego każdy z ojców bierze,
Suszył się likwor w skromności i mierze.

Już kolej wielu była przeminęła,
I Wicesgerent nie źle pokosztował,
I prałat, sprawca przykładnego dzieła,
Smacznego trunku sobie nie żałował,
W Gaudentym większa żarliwość się zawzięła,
Honorat niby z niechcenia sprobował;
Każdy się z zwoją[1] odezwał pochwałą:
Tymczasem wina coraz ubywało.

Bo teżto nadto ci filozofowie
Rozprawowali o wstrzemięzliwości;
I w dobrem zbytek cnotą się nie zowie.
Jakto nie lubić, skąd płyną radości?
Dobrze to znali wielebni ojcowie;
Więc zasilając ducha w troskliwości,
Pod dobrem hasłem: niech poczciwi żyją!
Wielebne ojcy jak piją, tak piją.

W kącie ukryty doktor cicho siedział,
Widząc, że mierna, uczcie nie przyganiał;
Chciał jednak, aby nikt o tem nie wiedział,
Więc jak mógł tylko, krył się i zasłaniał.
Postrzegł go prałat, i wzręcz mu powiedział:
«Pocóż się będziesz od ochoty wzbraniał?
«Alboż w mych ręku naczynie zabójcze?
«Wino weseli: pij, wielebny ojcze!»

Kolej tak dobrze już była chodziła,
Iż już ku reszcie likwor się nachylał;
Poznali wszyscy, iż zabawa miła:
Więc gdy się każdy wdzięczył i przymilał,
Wstał doktor, zgraja placu ustąpiła,
Wziął dzban i westchnął, przecież się zasilał:
A gdy już resztę dopijał przykładnie,
Cud nad cudami! postrzegł Prawdę na dnie.

Bajka to była, co o niej pisali,
Jakby w dnie studni siedziała nieboga.
Znać filozofy wina nie pijali:
A zaś poeci w źródle swego boga,
Gdy tylko wodę Kastalską czerpali,
W nię Prawdę kładli: nie ta jej załoga.
Lepiej częstokroć pijak ją wyśledzi;
I stąd przysłowie: «prawda w winie siedzi.»

Przeląkł się doktor na takowe dziwy,
I dzban na miejscu, skąd wzięty, postawił:
Ruszyć się nie śmiał, chociaż boju chciwy,
Gaudenty, skoro cud doktor objawił.
Czy obraz skryty, czy widok prawdziwy?
Każdy go pyta: wszystkim jedno prawił:
«Kto się dowiedzieć o tem chce dokładnie,
«Niechaj w dzban spójrzy, znajdzie prawdę na dnie.»

Rzekł; więc wspaniale Zefiryn się toczy,
Prosto ku dzbanu, chcąc w głąb rzecz dociekać;
Blask niezwyczajny zraził wszystkich oczy,
Stanęli zlękli, nie śmieją uciekać:
Jasność przytomnych przeraża i mroczy,
Z drżeniem widoku końca muszą czekać.
Wtem obłok świetny gdy się rzedzić pocznie,
Prawda przed nimi stanęła widocznie.

«Nie często, rzekła, tak mnie ludzie widzą,
«Chociaż się zawsze chętna ku nim śpieszę;
«Zamiast wdzięczności wszyscy ze mnie szydzą;
«I bylem tylko weszła w którą rzeszę,
«Rzadki mnie uczci, a wielu się wstydzą:
«Bo złych zasmucam, a niewinnych cieszę.
«Dziś z wami jestem; bo chociaż w rozruchu,
«Godniście mego widzenia i słuchu.

«Skąd wasza rozpacz? skąd chęci zemszczenia?
«Za lada pismo, które bajki plecie!
«Mnie wierzcie; wszystkie przenikam wzruszenia,
«Znam tego, co go dziś prześladujecie.
«Wie on, jak święte wasze zgromadzenia;
«Lecz chcąc osoby postawić w zalecie,
«Przychylność jego, która nie jest płocha,
«Tym się obwieszcza, iż was szczerze kocha.

«Żart, broń jest często zdradna i szkodliwa,
«Ale też czasem i jej trzeba zażyć;
«W śmiechu przestroga zdatna się ukrywa,
«A ten który się śmiał na nią odważyć,
«Nie zasługuje, aby zemsta mściwa
«Miała go gnębić, miała go znieważyć.
«Porzućcie zjadłość, uśmierzajcie żale:
«Wszak i wy ludzie, i on nie bez ale.

«Sam się oświadczył, iż chętnie odwoła,
«Iż jeśli szkodzi, gotów pismo spalić.
«Jeden wam wszystkim nigdy nie wydoła;
«Nacóż go gnębić? lepiej się użalić.
«Myśl może była zbytecznie wesoła.
«Sposób, osądźcie, czy ganić, czy chwalić?
«Jeżeli potwarz; sama pełznąć zwykła:
«Jeżeli prawda; poprawcie się» — znikła.



  1. Przypis własny Wikiźródeł Błąd w druku; powinno być – swoją.