Strona:Dr H. Lieberman - Wojna i pokój.djvu/8

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Wojna światowa dała jednak dowody przeciwko poglądom tego rodzaju. Po obu stronach walczących, ta część armji, która wprost z koszar przyszła na plac boju, jako wojsko stałe, już po pierwszych miesiącach została zmieciona, a zwycięstwo w 1918 roku wywalczyli rezerwiści i pospolite ruszenie. Francuzi poczynili w początkach wojny w roku 1914 ze swojem wojskiem stałem smutne doświadczenia. Na blisko rok przed wojną wprowadzili zamiast dotychczasowej dwuletniej, trzyletnią służbę wojskową, a to właśnie w tym celu, by w chwili wybuchu wojny mieć w koszarach jaknajwiększą ilość żołnierzy wojska stałego, i rzucić je na front przeciw Niemcom.
Wręcz przeciwnem było postępowanie Niemców: swojej dwuletniej służby wojskowej wcale nie przedłużyli, a nazajutrz po wybuchu wojny rzucili na front miljony rezerwistów i pospolitego ruszenia. Wynik zaś był taki, iż w bitwie pod Charleroi zadali Francuzom druzgocącą klęskę. Pierwsze wielkie paniki w wojsku francuskiem wybuchały w tych oddziałach, w których przygniatającą przewagę miał żołnierz koszarowy z wojska stałego. Klęska, poniesiona pod Charleroi, oszołomiła na długo Francję, pierwsze zaś zwycięstwo po tej strasznej klęsce odniosła nad rzeką Ourcq grupa wojsk francuskich, w której skład wchodzili sami rezerwiści i ani jeden żołnierz koszarowy.

Nieśmiertelny wódz francuskiego proletarjatu, Jan Jaurès, przewidywał te straszne następstwa przedłużenia służby wojskowej i lekceważenia rezerwistów oraz pospolitego ruszenia, jako rozstrzygającego czynnika w przyszłej wojnie. W słynnej swojej mowie, którą wygłosił w r. 1913 w parlamencie francuskim, przepowiedział katastrofę i zaklinał swoich ziomków, by nie opierali obrony narodu wyłącznie na armjach koszarowych, lecz by jako jej podstawę przyjęli uzbrojenie całego narodu. Daremne były jego zaklęcia! Francja zapłaciła setkami tysięcy swoich najlep-

7