Przewodnik trzody, choć w zakonie prawy,
Nierozdwojone ma jeszcze kopyta[1].
Do jakiej własne łakomstwo go żenie,
Rwie się tam, świętszej zaniedbując sprawy.
Winno jest w świecie grzesznego nałogu,
Nie zaś zepsute niby przyrodzenie.
Dwojgiem słońc rzucał w dwoje dróg swe blaski:
W drogę ku światu i w drogę ku Bogu.
Przystał pasterskiej, a ta wspólna sprawa
Musiała stworzyć pośród nich niesnaski.
Jeśli nie wierzysz, obacz dla przykładu,
Jak to po ziarnie poznaje się trawa[2].
Póki nie wstały kłótnie Frydrykowe,
Był pełen cnoty, dzielności i ładu.
By się nie natknąć na uczciwych ludzi,
Dziś-by niósł śmiało podniesioną głowę.
W nowym zwyczaju i boli do żywa,
Ze Bóg z wezwaniem ich do siebie żmudzi.
Dobry i Gwido z Castel, co z francuska
Także się szczerym Lombardem nazywa[4].
- ↑ Nierozdwojone ma jeszcze kopyta. Prawo Mojżesza zakazywało Izraelitom pożywać mięso ze zwierząt jednokopytnych. Według św. Tomasza z Akwinu »rozdwojenie kopyt« oznacza: rozdział dwu Zakonów, albo odrębność Ojca i Syna, rozdział dwu natur w Chrystusie, rozróżnienie złego i dobrego. Dante chce więc powiedzieć, że papież może być biegły w piśmie, ale nie umie odróżniać dóbr doczesnych od duchowych. Cały ten ważny ustęp zawiera rdzeń teorji monarchicznej Dantego. Pomieszanie prerogatyw władzy świeckiej i duchownej jest według niego przyczyną zepsucia.
- ↑ obacz dla przykładu — Jak to po ziarnie poznaje się trawa, tj. ze skutku wyrozumuj przyczynę, z zepsucia wywnioskuj, że w ustroju politycznym kryje się jakiś błąd zasadniczy; jest nim właśnie nieustatkowanie dwu władz: duchownej i świeckiej.
- ↑ W. 115—120. Kraj śród Adygi i Padu, tj. Lombardja, nim wybuchł spór między cesarzem Fryderykiem II a Rzymem, była pełna pokoju; dziś jest skalana zbrodniami stronnictw politycznych.
- ↑ W. 124—6. Konrad di Palazzo z Brescji, kapitan w wojnie przeciw Tarentynom w 1279 r., podesta Piaczency w 1288 r. — Gherard da Camino di Trevigi, kapitan generalny trewigiański 1283—1300 r. — Gwido da Castel, szlachcic z Reggia, modą francuską zwany szczerym (il semplice) Lombardem.
