Strona:Bolesław Raczyński - Teorya muzyki.djvu/22

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Po razkreślonej następuje dwa, trzy, cztery i pięć razy kreślna oktawa (c², c³, c⁴, c⁵).
Jeżeli od c¹ (razkreśl.) podzielimy w lewą stronę klawiaturę, będziemy mieli oktawy: małą (c) wielką (C) kontra (C) i subkontra (C).


B. O podwyższaniu i obniżaniu tonów.

Jeżeli klawisze białe nazwiemy tonami zasadniczymi, to znajdujące się między białemi czarne klawisze, nazwiemy międzytonami.
Międzytony podwyższają, lub obniżają tony zasadnicze. Obniżanie lub podwyższanie tonów nazywamy chromatyzowaniem tonów. Czarny klawisz między c — d może i do »c« i do »d« należeć.
Podwyższenie wyrażamy przez dodanie końcówki »is« do zasadniczej nazwy (a zatem podwyższone c=is=cis).
Obniżenie wyrażamy końcówką »es« (a zatem obniżone d=es=des).
Ton cis i des, znajdziemy na fortp. na tymsamym klawiszu, t. j. na czarnym między klawiszami białemi c — d.
Oczywiście po c¹ znajduje się cis¹, pod d¹ dis¹ i t. d. Jeżeli chcemy podwójnie podwyższyć ton, wyrażamy to przez »isis«, dla obniżenia podwójne eseses«.
Wyjątek stanowi: »h« raz obniżone nazywa się »b«, (dwa razy »heses«). »a« obniżone »as« (a nie »aes« dwa razy »asas« (a nie »aeses«).
C — d łączy międzyton »cis«.
Cis - dis międzyton cisis (a nie d).
Międzyton cisis znajdziemy na klawiszu białym oznaczające także ton »d«.
Eis znajdziemy na klawiszu f; his, na c.
To samo odnosi się i do obniżania tonów.
»Ces« znajdziemy na »h«, fes na e i t. d.
Poza dwukrotne podwyższania i obniżania nie wychodzimy.
Każden klawisz na fortep. ma potrójną nazwę. Wyjątek stanowi klawisz czarny między białemi, g — a, który dwie nazwy nosi (gis, as).