Słownik etymologiczny języka polskiego/on
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
on, ona, ono, oni, one, zastępywa pierwsze przypadki liczby pojed. i mn. trzeciej osoby; dalsze przypadki urabiają się do pierwotnego jego (p. jego); samo on, onaki (lit. anoks), pokrewne z ind. ana-, ‘on’, grec. enē, ‘pojutrze’, niem. jener (?); pierwotnie był to dalszy zaimek wskazujący: ‘ów’ (lit. ans); dziś już rzadszy w tem znaczeniu: »onego czasu«, »z onych krajów«; w przysłówkach miejscowych: onędy, ondzie, biblja; czasowych: onegdaj. Nie chcąc wyrazić czegoś draźliwego albo sromotnego, uchyla się je przez ono, a w czasowniku mówi się onaczyć, od onaki, onako; ogólne to w 17. wieku, np.: »poślesz świnię, przyniesieć ono«; »pycha, sława świecka... onym istem«, »ono do pomarańcze«, »pływać drugi nie umie, a jego ono iste pływa«; »niechaj się uonaczy (‘wypróżni’), kto płakać nie może«; w narzeczach: przeonaczyć, ‘zepsuć’, »zonaczyli ją«, ‘skłonili’. Tak samo u innych Słowian, np. słowień. onegati i i.
