Słownik etymologiczny języka polskiego/czeladź
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
czeladź, czeladka, czeladnik; rzeczownik zbiorowy, bo przyrostki z -d- (o rozmaitej samogłosce przed d) zbiorowości służą, por. sta-do, czę-do (p. szczątek), gawiedź, gromada. Więc zbiór *czeli czy *czela, tego samego początku co w czełwiek (p. człowiek), lit. kel-tis, ‘pokolenie’, celtycka nazwa ‘klanu’. Czeladź oznaczała ‘familję (z niewolnikami)’; w 14. i 15. wieku słowo bardzo znaczne, wcześnie zeszczuplało; w psałterzu: »prokna (proknia w puław, mylne) czeladź ludzka« ‘wszystkie pokolenia ludu’; w biblji: »syn macierze czeladnej« (»gospodyniej«, Leopolita, ale i u niego: »ociec czeladny«, t. j. ‘gospodarz’), »wiele z książąt czeladnych« (t. j. ‘rodów’), »w pokoleniu czeladnem« (»po narodziech i familiach«, Leopolita), »toć są czeladnice« (»familje«, Leopolita), »k czeladzi« (»do rodziny«, L.), »ma czeladź pije« (»moi robotnicy«, L.); czeladnikowie znaczy tylko ‘familje’. W 15. wieku czeladzin i czelednik, ‘należący do familji pańskiej’ (słudzy, nie krewni!). — U wszystkich Słowian to, i w tem samem znaczeniu; cerk. czelad’; tu i owdzie przybiera znowu ogólniejsze znaczenie, ‘ludzi, człowieka’.
