Rozmowy zmarłych/Rozmowa13
| <<< Dane tekstu >>> | ||
| Autor | ||
| Tytuł | Rozmowy zmarłych | |
| Pochodzenie | Dzieła Krasickiego dziesięć tomów w jednym | |
| Wydawca | U Barbezata | |
| Data wyd. | 1830 | |
| Miejsce wyd. | Paryż | |
| Źródło | Skany na Commons | |
| Inne | Cały tekst | |
| ||
| Indeks stron | ||
Daryusz (patrząc na Piasta zbliżającego się.) Z odzieży miarkując, musiał to być człowiek pospolity.
Do Piasta. Wybacz staruszku, iż cię spytam, czem byłeś za życia.
Piast. Chłopem.
Daryusz. I w tym stanie życia dokonałeś?
Piast. Królem.
Daryusz. Chłopem, królem! Zwięzła odpowiedź; toś pewnie ze Sparty.
Piast. Z Kruświcy.
Daryusz. Byłeś więc chłopem i królem?
Piast. Chłopem i królem.
Daryusz. Razem?
Piast. I razem i nie razem.
Daryusz. Staruszku! te żarty wieku twego nie zdobią.
Piast. Choć jestem stary, mam słuch dobry : usłyszałem więc, coś za pierwszem na mnie wejrzeniem sam do siebie szeptał. Z pozoru odzieży osądziłeś, iż jestem człowiek pospolity, a trafiłeś na króla; ten był królem i chłopem. Że zaś był razem i nie razem, abyś nie rozumiał, iż się udaję do żartów, które i wiekowi mojemu, i miejscu temu nie są przyzwoite; tak rzecz obwieszczam. Byłem chłopem, bom się w tym stanie urodził; byłem udzielnym, bo mnie na ten najwyższy stopień ziomkowie moi wynieśli. Przeciąg więc czasu przed wyniesieniem i po wyniesieniu uczynił, iż nie byłem razem królem i chłopem; żem zaś po wyniesieniu skromność pierwszego stanu zachował, byłem razem królem i chłopem.
Daryusz. Przyznaję, iż mnie powierzchowność uwiodła, ale się temu dziwować nie powinieneś, wiedząc jaka była wspaniałość Persów.
Piast. A ja ci się przyznaję, iż za życia nie wiedziałem nawet o Persach.
Daryusz. Jakto być mogło?
Piast. Mogło, bom xiąg nie miał, a choćbym je miał, na nicby mi się były nie zdały.
Daryusz. Dla jakiejżeto przyczyny?
Piast. Bom czytać nie umiał.
Daryusz. I byłeś królem?
Piast. Alboż to kto czytać nie umie, królem być nie może? umysł rozsądny poprzedził pismo, i dobrze się działo za moich czasów.
Daryusz. Cóż cię na tron wyniosło?
Piast. Miód.
Daryusz. Miód! to być nie może.
Piast. Jeżeli cię królem Persów (jakem się tu dowiedział) mógł zrobić koń, a czemużby napój smaczny i zdrowy, nie miał mi uczynić tej przysługi?
Daryusz. Więc po pijanemu zostałeś królem.
Piast. Nie pijaństwo, ale wdzięczność zdarzyła mi panowanie. Naród dawny Sarmatów, w prostocie swojej szacownej, przy innych cnotach wstrzemięźliwość zachowywał. Persów pijaństwo było przywarą, i od nich zwyciężca Alexander przejął.
Daryusz. Jednakowo lepiej być królem nie z miodu, lecz z konia : zwierz ten dzielny wojowników oznacza.
Piast. Nie schodziło na męztwie północnym narodom, i o tem wiesz[1], z doświadczenia. Nie dla miodu wynieśli mnie na tron ziomkowie moi[2], ale uważyli w hojnym napoju, rozdawacza ludzkość i przemysł złączony z pracą. Mnóztwo przybyłych do Kruświcy na obranie[3] króla, sprawiło głód : zapas mojego gospodarstwa wystarczył na wszystkich wyżywienie. Postrzegł i poznał naówczas lud prosty, ale cnotliwy, iż temu, który i zbierać bacznie i dawać roztropnie umie, najprzyzwoiciej drugimi rządzić należy.
- ↑ Daryusz Król Perski wyprawiwszy się przeciw Scytom z wielką siłą, nie tylko ich pokonać nie mógł, ale ledwo, utraciwszy wiele ludzi, do krajów swoich wrócić zdołał.
- ↑ Kroniki dawne powszechnie to przyświadczają iż gdy w czasie głodu w Kruświcy Piast tamtejszy obywatel, hojnie zgromadzonym posiłku użyczał, jednostajnemi głosy władzę najwyższą otrzymał.
- ↑ Lubo według pisarzów narodowych pierwszy Bolesław Chrobry królem się zwać począł, tu się to nazwisko względem Piasta, jako oznaczające jedynowładcę, używa.