Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Modernizm
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | M – wykaz haseł M – całość |
| Indeks stron | |
Modernizm, (katolicyzm postępowy, liberalizm katolicki), kierunek filozoficzno-religijny, zmierzający ku przekształceniu nauki Kościoła katolickiego według współczesnych poglądów filozoficznych. W szczególności modernizm odrzuca rozumowe dowody istnienia Boga i rozumowe podstawy wiary, t. j. wyznaje agnostycyzm, opiera religijność na uczuciu, naturalnym instynkcie i bezpośredniem doświadczeniu osobistem („religja uczucia“) i stoi na stanowisku nadmiernego indywidualizmu, uważając wiarę za wynik wewnętrznego, indywidualnego i podświadomego odczucia. Wobec tego modernista musi uznać wszystkie religje za prawdziwe a wszystkie wyobrażenia przedmiotu wiary, np. sakramenta, za symbole. W dalszej konsekwencji modernizm prowadzi do panteizmu, z nieodłącznem następstwem ubóstwienia człowieka i do naturalizmu, odrzucającego wszelki porządek nadzmysłowy. Źródeł modernizmu należy szukać w niemieckim liberalizmie protestanckim Schleiermachera (1768 — 1834) i Ritschla (1822 — 1889). Z katolików niemieckich oświadczyli się za modernizmem ks. Albert Ehrhardt (Der Katholizismus und das XX. Jahrhundert“. 1902), Dr. Józef Muller („Der Reform Katholizismus“. 1899), profesorowie uniwersytetu w Monachjum, Schnitzer, Engert i Inni; we Francji Loisy, Le Roy; w Anglji Tyrell; we Włoszech Murri, Minocchi i Fogazzaro (w powieści „Il Santo“).
Doktryny modernistyczne potępił papież Pius X w dekrecie „Lamentabili sane“ z 3.VII. 1907 r., następnie w encyklice „Pascendi dominici gregis“ z 8.IX.1907 r. i w Motu proprio z 18.XI.1907 r., w którem ogłosił ekskomunikę na tych, którzyby bronili zdań, potępionych w dekrecie „Lamentabili“ i w encyklice „Pascendi“. Wreszcie w Motu proprio „Sacrorum antistitum“ z 1.IX.1910 ustalił Pius X środki dyscyplinarne przeciwko modernistom i podał rotę przysięgi, którą winni składać kapłani katoliccy przeciwko błędom modernistycznym. Dzięki tym zarządzęniom papieskim można uważać modernizm w łonie Kościoła katolickiego za pokonany, gdyż nie chcący się im poddać wystąpili ze związku Kościoła.
