Encyklopedyja powszechna (1859)/Anilina
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Anilina |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Anilina. Z pomiędzy zasad organicznych, anilina została najlepiej zbadaną, zajmowało się nią bowiem bardzo wielu chemików, i ci otrzymali takie mnóstwo najrozmaitszych jej przetworów, że opisanie ich własności i sposobów otrzymywania może stanowić przedmiot osobnego dzieła. Pierwszy Unverdorben odkrył ją między produktami suchej destylacyi indyga i nazwał krystalliną z powodu łatwości krystalizowania, solom jej właściwej: później Runge w oleju smoły węgli kamiennych znalazł zasadę, której dał nazwę kyanol, z powodu, że z podchloranami i ciałami otleniającemi zabarwia się na błękitno; aniliną zaś nazwał ją Fritzsche, otrzymawszy z indyga działaniem wodanu potażu olej lotny, posiadający własności zasad. Nakoniec Zinin działaniem siarku ammonu na nitrobenzid otrzymał zasadę tegoż samego składu, którą nazwał benzidarn.
Hofmann dopiero porównał wszystkie te ciała i dowiódł ich tożsamości; a otrzymawszy anilinę z alkoholu fenylowego, okazał, że jest to amonijak organiczny, w którym za 1 jedn. wodoru został podstawiony fenyl, rodnik alkoholu fenylowego. Ztąd systematyczno-naukowa naukowa nazwa tego ciała jest 'feniylijak (fenylamina, Hofmann), a formuła jego racyjonalna jest: C12’H, II H N. Anilina jest cieczą bezbarwną, nieco oleistą, silnie załamującą pro mienie światła, C. g. 1, 028. Zapach ma słaby, dosyć przyjemny, podobny do wina; smak korzenny, palący. W — 20° jeszcze nie krzepnie; ulatnia się w każdej temperaturze, wre w +182°; para jej pali się świetnym, kopcącym płomieniem. W wodzie anilina jest prawie nierozpuszczalna; z alkoholem, eterem i innemi płynami miesza się we wszelkich stosunkach. Wodny jej roztwór działa nadzwyczaj słabo alkalicznie. Sole jej krystalizują z łatwością; są bezbarwne, w powietrzu jednak barwią się różowo. Anilina okazuje wiele znamionujących ją oddziaływań; z pomiędzy których najcharakterystyczniejszą i najczulszą jest reakcyja z podchloronami; za ich bowiem pomocą można wykryć najmniejsze ślady aniliny, przez, silne zabarwienie purpurowo-fijoletowe. Jak wyżej wspomniano otrzymać ją można rozmaitemi sposobami. W produktach suchej destylacyi węgli kamiennych, mianowicie w olejku smoły węgli kamiennych, znajduje się wraz z amonijakiem, pirydiną, pikoliną, leukoliną i innemi zasadami, tudzież ciałami niezasadowemi, jednakże w ilości bardzo małej. Dla tego, z tych produktów otrzymywać ja można z korzyścią, robiąc tylko w wielkich ilościach (1, 000 lub 2, 000 funtów). Produktów substytucyi i w ogóle wszelkich przetworów aniliny, jest tak wielka liczba, że samo ich wyliczenie wieleby miejsca zajęło. T. C.