Encyklopedja Kościelna/Damazy I

<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom IV)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
Indeks stron
Artykuł w Wikipedii

›››

[14] Damazy (Damasus), Papież. I. święty (10 Grud.), ur. w Hiszpanji, † 384 r., mając lat około 80 (S. Hieronym. De vir. illustr. c. 103; cf. Martyrolog. Adonis, ap. Surium Vitae ss. t. VII s. 428); następca Liberjusza Pap., „mąż wszelkiego rodzaju cnotami ozdobiony" (Theodoret, Hist. eccl. II 22), świętością znakomity i gorliwy wiary apostolskiej obrońca (ib. V 2). R. 355 został djakonem kościoła rzymskiego i miał sobie powierzony kościół św. Wawrzyńca; towarzyszył św. Liberjuszowi (ob.) Pap. na wygnanie. Gdy Liberjusz um. 23 v. 24 Wrześ. 366 r, lud rzymski obrał Damazego, lecz pewna część głosów padła na Ursyna, czy Ursycyna, djakona. Ursyn nie zważając, że Damazy przez większość uznany został bpem, i siebie mając za obranego, utworzył sobie partję (seorsum ab ecclesia conventus agere instituite) i zdołał skłonić kilku ciemnych (obscuri) bpów, że go wyświęcili na bpa. Odbyło się to wszystko pokątnie (in occulto..., non in ecclesia, sed in secreto loco Basilicae, quae Sicinii vocatur. Socrates Hist. eccl. IV 29); zkąd widać, że Ursyn tylko małą partję miał za sobą; z duchownych miał 7 prezbyterów (Faustini et Marcellini Libell. prec. ad imper. praef. l. 1, ap. Galland. Biblioth. PP. VII 462). Powstały ztąd krwawe zajścia: stronnicy Damazego napadli na bazylikę Sycynina, zabrali ją i do 160 z ludu trupem położyli. Tak przynajmniej opisują Faustyn i Marcellim (l. c.), skarżąc się na Damazego. Zdaje się jednak, że opis ten przesadzony (cf. Damasi Eplae). Ursynjanów bowiem niewielka była ilość (Socrat l. c. Sozomen VI 23), gdyby więc ponieśli tak wielką klęskę, nie mogliby wnet po niej dać tak krwawego odwetu, o jakim mówi św. Hieronim (contin. Eusebii Chron. ap. Mai, Ser. vet. nov. coll. VIII 404): „Ursinus... Sicininum cum suis invadit, quo Damasianae partis populo conflueute crudelissimae interfectiones diversi sexus perpetratae." Prefekt Rzymu, ukarawszy wielu z [15]duchowieństwa i ludu, zamieszaniu koniec położył (Socrat. Sozom. II. cc.) i Ursyna wypędził (Paźdz. 366 r.). Ursyn jednak wrócił (15 Września 367); dopiero w 2 miesiące potém, z rozkazu Walentynjana ces. Rzym opuścić musiał (Faustin. etc. l. c.). D. widząc się utwierdzonym na stolicy, zwrócił swe starania ku utwierdzeniu wiary, przeciw arjanom, macedonjanom i innym. W tym celu odprawił w Rzymie kilka synodów: niektórych, lubo postanowienia się przechowały, jednak chronologja jest trudną do oznaczenia (Hefele, Conciliengesch. § 89). Autor Vitae S. Eusebii presb. rom. († 357 ap. Baluz. Miscell. I 33) opowiada o synodzie (366 v. 367 r.), na którym miał być potępiony Liberjusz Pap. (ob.); lecz zkądinąd o tém nie wiemy; również nie możemy uważać za pewne tego, co opowiadają w swej skardze Faustyn i Marcellin, jakoby D. zwołał bpów dla potępienia Ursyna, lecz ci odpowiedzieli, że nie potępią go bez przesłuchania. Do pewniejszych synodów przez D’ego odprawionych należą: 1) r. 368 przeciw Ursacjuszowi, Walensowi i ich zwolennikom (S. Athanasii ad Afr. eppos epla); — 2) między r. 369 — 371 synod z bpów Italji i Gallji, na którym potępiony został Auxencjusz, arjanin, bp medjolański, i odrzucony synod odbyty w Rimini; list tego synodu Damazowego ap. Theodoret, Hist. eccl. II 22; Sozomen, VI 23; ap. Coustant, Eplae R. P. 481. 487. — 3) R. 374 — 376, odbyty na prośbę bpów wschodnich: D. tu potępił Apollinarego z Laodycei (ob. tej Enc. I, 334) i Tymoteusza bpa Sebasty za błędy macedońskie (ap. Theodoret. V 10; ap. Mansi Concil. III 481); znajdował się na tym synodzie Piotr, bp aleksandryjski, następca św. Atanazego (cf. Theodoret. V, 11; Coustant, 571; Socrates IV 22). — 4) R. 376 v. 378, na którym potępione zostały wszystkie herezje dawniejsze i ówczesne (Theodoret. V 11; Coustant Eplae 507, 517; Mansi III 425). — 5) Roku 378; na nim uroczyście złożeni zostali z zajętych stolic bpich: Tymoteusz i Vitalis, i potępiony apollinaryzm (Sozomen VI 25; cf. Theodoret. V 10). — 6) R. 378; bpi na tym synodzie prosili ces. Gracjana i Walentynjana, aby ramieniem swojém popierali wyroki Papieża, a w odleglejszych stronach metropolitów katolickich (Coustant 523; Mansi III 624). Wkrótce potém Gracjan, sam objąwszy panowanie, dozwolił prawowiernym bpom powrócić z wygnania, a wszystkie kościoły polecił oddać tym, którzy z D. trzymają (Socrat. V 2; Sozomen. VII 1; Theodor. V 2). Według innych, ostatni synod odbył się r. 380 (nie 378) i, oprócz wspomnianej prośby do cesarzów, potępione na nim zostały herezje: sabelljanizm, arjanizm, fotynjanizm, marceljanizm, apollinaryzm i in. (cf. Hardouin, Concil. I 839; Mansi III 624). Za D. odbył się sobór konstantynopolitański I (ob.) 381 r.; on także potwierdził złożenie Maksyma Cynika z bpstwa kpolitańskiego (380 r. Mansi VIII 749), a na jego miejsce polecił obrać innego (ib. s. 750, Coustant 535, 539). R. 382 odprawił jeszcze synod w Rzymie, na którym znajdowało się kilku reprezentantów od bpów wschodnich (Hefele § 102). Św. Hieronim, z polecenia D’go, ułożył wyznanie wiary (cf. S. Hieronym. Epist. 86 ad Eustoch. Rufin. De adulter. libror. Origen w Opp. S. Hieron. ed. Benedictinor.); z innych czynności tego synodu wiadome są tylko: potępienie apollinaryzmu, wyklęcie Flawjana bpa Autjochji i kilku in. (cf. Sozomen VII 11). Z zachęty D’ego, św. Hieronim na nowo tłumaczył Biblję, lub poprawiał dawny jej przekład (ob. Wulgata) i objaśniał niektóre części kommentarzami (Coustant, 579). Sam też D. był poetą. Do śpiewu kościelnego [16]wprowadził tak zwany Psałterz rzymski (ob.). Ułożył Carmina 40 (inni liczą 44): są to po większej części drobne poezje panegiryczne, lub liryczne, rozmaitej miary; niektóre są nagrobnemi napisami (ap. Gruther, Inscription. christian. 1162 — 74), lub hymnami na cześć świętych. Poezje te wyszły osobno: Carmina sacra Damasi etc. illustrata ab Andr. Rivino, Lips. 1652. Kilka innych większych utworów poetycznych D'ego zaginęło, lub dotąd pozostają w ukryciu, między innemi Libelli de Virginitate, i niektóre księgi Starego Test. wierszem streszczone (Nic. Antonii Biblioth. vet. Hispan. I 144...). Listow (Epistolae) D’go dawniejsi wydawcy liczą 14, lecz półowa ich jest wątpliwą; autentyczne, wraz z innemi do D’go pisanemi, wydał Coustant (Eplae R. P. s. 471..) i dołączył (ib. s. 603, 622) krytykę dekretaljów Damazemu przypisywanych. Wszystkie dzieła D’go przedrukowane w Biblioth. PP., z osobnego wyd. p. t. Damasi Papae opera quae exstant, cum notis Martii Milesii Sarrazanii, ed. F. Ubaldinus, Romae 1638 in 4, Paris 1672; ap. Migne, Patrol., lat. t. 18. Źródła do żywotu św. D’go, zebrane z wielu niedrukowanych źródeł, są we wspomnianych wydaniach Sarrazaniusa i Merendy. — X. W. K.