Wiadomości bieżące, rozbiory i wrażenia literacko-artystyczne 1880/357
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Wiadomości bieżące, rozbiory i wrażenia literacko-artystyczne 1880 |
| Pochodzenie | Gazeta Polska 1880, nr 227 Publicystyka Tom V |
| Wydawca | Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Gebethner i Wolff |
| Data powstania | 12 października 1880 |
| Data wyd. | 1937 |
| Druk | Zakład Narodowy im. Ossolińskich |
| Miejsce wyd. | Lwów — Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały zbiór artykułów z rocznika 1880 |
| Indeks stron | |
Obrazy Żmurki. Podczas gdy jedni zachwycali się obrazami Żmurki, zaliczając je bez wahania do kwiatów malarstwa polskiego, twórcę zaś ich do pierwszorzędnych artystów, inni odmawiają im do dziś dnia wszelkiej wartości. Sąd ten spotyka szczególniej ostatnie dzieła Żmurki, wywieszone obecnie u Ungra. Zdaniem naszem mylą się i chwalcy, i ci, którzy potępiają. Szkic przedstawiający Kazimierza W. z Esterką jest pracą zbyt pobieżną i zbyt wykonaną od ręki, żeby na niej można jakikolwiek sąd opierać. Co do Napoju miłosnego — obraz ten zdradza utalentowanego, ale jak gdyby zwichniętego artystę. Pan Żmurko posiada wysokie poczucie piękności zmysłowej, maluje jednak do wysokiego stopnia sztucznie i tworzy sobie jakąś quasi rembrandtowską manierę, która nie jest niczem oryginalnem. To sztuczne i wysilone przyćmiewanie świateł, gdyby miało pozostać stałą cechą artysty, dowodziłoby nam tylko, że p. Żmurko kocha więcej efekta i rozgłos, jaki efekta mogą uczynić wśród niewykształconych amatorów, niż samą sztukę. Również ubieganie się o to, by nowe obrazy wyglądały staro, nie jest godne szlachetnego i poważnego poglądu na zadanie artysty. Pan Żmurko ma talent, ale w ostatnich obrazach talent ten wygląda jakby zmęczony i ratujący się środkami zewnętrznemi, które prawdziwego natchnienia, polotu i śmiałości płynącej z duszy zastąpić nigdy nie potrafią. Brak w Napoju miłosnym i w innych utworach Żmurki powagi, prostoty i spokoju. W kolorycie jego, zaciemnionym i mętnym, przedmioty giną jakby podczas szarej godziny. Z dalszych planów widz nie może sobie zdać sprawy, dlatego, że prawdopodobnie nie zdaje sobie sprawy i sam artysta. Głębie są niedomalowane, p. Żmurko pozbywa ich się, zamiast wykończać. W łamaniu się świateł i cieniów, światła nie wiadomo skąd przychodzą i z jakiego źródła płyną: czy od ognia, czy od słońca, czy od poranku, czy od wieczora? Wszystko sprawia takie wrażenie, jakby tłem obrazu była zawsze jakaś zamknięta izba, do której promień słońca nie wchodzi, ale wdziera się w pomrokę jakąś szparą i odbija się tylko od złoceń, załamań i rozświeca tylko przedmioty błyszczące. Pominąwszy, że takie efekta, gdy powtarzają się za często, nużą, — są one w ogóle znane i zużyte. Pomroka wreszcie i żółtawe refleksy mogą być piękne, ale przestają być piękne, gdy widocznie osłaniają tylko próżnię kompozycji i mają starczyć za wszystko. Pomimo tego jeszcze raz przyznajemy młodemu artyście talent, pragnęlibyśmy tylko, by zerwał z manierą, z naśladowaniem kogokolwiek lub samego siebie, ze sztucznemi efektami, a natomiast nabył więcej prostoty i poważnego poglądu na sztukę. Inaczej do wielkości będą go zaliczali tylko najbliżsi zaślepieni przyjaciele.
