Strona:Wawrzyniec Benzelstjerna-Engeström - Maksymilian Jackowski.pdf/42

rozstroju, które nas na tę Golgotę prowadząc, nową przed nami zadośćuczynienia i kary otwierały epokę.
 Upadająca Polska wiekowem tętnem pierworodnego grzechu nacechowana, przedstawiała mu się złowrogą tylko konsekwencyą bezpodstawnej egzystencyi narodu, któremu zabraknąć musiało siły żywotnej.
 Zrozumiał, że prastara jednokastowa ojczyzna ze swojem „liberum veto” we własnej niemocy rozpaść się nieodzownie musiała; — że Polska bez stanu średniego i bez ludu polskiego egzystować nie może i że powołaniem tej drogi naszej krzyżowej, prowadzącej do moralnego odrodzenia, jest tytaniczna praca socyalnej reformy!
 Trudno nam zaiste na tem miejscu rozpisywać się nad tą olbrzymią pracą wielkiego reformatora idei, nadmienimy tu tylko, że poświęcił jej żywot cały, od kolebki niemal do grobu oddając się duszą i sercem społeczeństwu naszemu. — W społeczeństwie tem rozbitem i rozstrojonem umiał obudzić i zorganizować siły nasze żywotne, wlać wiarę w przyszłość, zespolić serca i szlachetniejsze jednostki do żywotnej pracy powołać.
 Taką potęgą ducha, ubogi i nieznany w początkach, stanął młody lekarz na czele całego społeczeństwa polskiego, a lecząc rany jego moralne kierował niem genialnie i stał się mistrzem narodu. Skutkiem tej pracy i myśli, która mu była gwiazdą przewodnią, położył on rzeczywiście węgielny kamień odrodzenia, a na tej drodze pracując, stworzył i powołał do życia stan średni, stworzył inteligencyę i zorganizował pracę potężnego żywiołu, tej tak poważnej arteryi społecznego żywota.
 Zadanie i czyny Marcinkowskiego stanowią charakterystykę pierwszej połowy XIX stulecia, a ziemia wielkopolska przechodząc z apostolstwa w apostolstwo odradzającej się idei, wypełniła tę drugą połowę organicznej pracy narodu nowym przedstawicielem zasadniczej i konsekwentnej reformy, który ująwszy sztandar dalszego posłannictwa, poprowadził nas dalej, stworzył i uzupełnił społeczeństwa naszego podstawy, stworzył lud polski na ziemi polskiej, — stworzył myślący zastęp rzeczywistych obywateli-rolników, bratniem sercem du duchowego życia ich powołując, — i dożył też marzo-