całego tego poglądu na świat, komplikuje jeszcze trudności. Kaz. Bereżynski[1] wskazuje na dwie cechy sposobu myślenia i wypowiadania się Norwida:
a) «Hieroglificzność jest rzeczywistą cechą twórczości Norwida»; stąd tyle niedopowiedzeń, luk, niedokończeń, rapsodycznych referatów i t. d.
b) «Norwid najchętniej wypowiada się zapomocą symbolów i parabol. Parabolizm — to sposób wyrażania myśli zapomocą układu przedmiotów, świata zewnętrznego, sposób wypowiadania się przez samo tylko wskazanie na rzeczy, dziejące się w otoczeniu — obrazowy sposób myślenia». Norwid bowiem dopuszcza trzy rodzaje interpretacji faktów i tekstu: 1) dosłowne, 2) przenośne, symboliczne, 3) ezoteryczno-mistyczne. — Nie dał Norwid wykładu systematycznego. Wyrażał się rapsodycznie i fragmentarycznie. Ta fragmentaryczność wypowiedzi jest podwójna: a) fragmentarycznie były opracowywane poszczególne części problemów; zestawienie ich w całość pozostawiał poeta samemu czytelnikowi; b) ale i te części precyzował Norwid nie systematycznie, tylko także w pewnych epizodach, rzutach, podkreślaniach szczegółów. Takiego rodzaju twórczość była organicznym produktem pewnej konstrukcji psychicznej samego twórcy.
5) Lecz ogromną rolę odgrywała tu także świadoma intencja Norwida, taki, a nie inny pogląd na własną twórczość (i wogóle na twórczość artysty) i jej stosunek do życia, na rolę społeczną artysty, na stosunek czytelnika do pisarza, pojęcie oryginalności i t. p.; wszystko to kształtowało jego przekonania estetyczno-techniczne i miało wielki wpływ na stronę formalną tworu: język i styl.
6) Jeśli wreszcie uwzględnimy moment ewolucji jego pojęć i charakter różnych faz, pozostanie najmniejsza stosunkowo trudność —
- ↑ Filozofja C. Norwida. Sfinks 1911, str. 162.
