od melioracyi ziemi. Słusznie też twierdzi p. Turnau[1], że koszta melioracyi w Księstwie, zwłaszcza na ziemiach lekkich, przy małym stosunkowo opadzie atmosferycznym są mniejsze, nadto i dowóz rurek drenarskich więcej ułatwiony, aniżeli u nas, (przy wyższych taryfach kolejowych i mniej rozgałęzionej sieci kolejowej), i że to wpływa na ich rozpowszechnienie.
Dawne błędy, wzorowane na niemieckich gospodarstwach w odniesieniu do przebudowania się i uwięzienia znacznego kapitału we wspaniałych a mało produktowych budynkach, znikły. Dziś stawia ziemianin w Księstwie tylko koniecznie potrzebne a celowo urządzone budynki, ułatwiające wykonanie prac, lub oszczędzające pracy, tak ręcznej, jakoteż i pociągowej. Pamiętają tamtejsi gospodarze, że przy intenzywnym systemie ta oszczędność jest bardzo a bardzo wskazaną. Stodoły z wjazdami, stawiane w polach, wogóle decentralizacya folwarku, którą już przed laty trzydziestu ś. p. Franciszek Czarnomski w Królestwie Polskiem zalecał i w Dubidzach wprowadził. Takie budynki w polach obniżają koszta rocznego utrzymania budynków i zmniejszają wydatek na zwózkę i wogóle prace pożniwne, dozwalają wreszcie na intenzywniejszą uprawę roli i ułatwiają wprowadzenie poplonów własnym inwentarzem roboczym.
Gospodarstwa w Księstwie różnią się bardzo od siebie, obok intenzywnych są i ekstenzywne, zależnie od tego w jakich warunkach przyrodniczych i ekonomicznych są położone. Odbijają się one od tła galicyjskich gospodarstw, choć i u nas mamy z każdym rokiem wzrastający szereg postępowych i racyonalnie prowadzonych, są one też podobnie jak w Księstwie między innemi, szkołą praktyczną dla młodych adeptów rolnictwa, absolwentów krakowskiego Studyum, Akademii dublańskiej i Szkoły czernichowskiej.
W Poznańskiem, wobec odmiennych warunków klimatycznych, przy rozwiniętych bardzo środkach komunikacyjnych, przy wyższych cenach za płody z roli i z tuczu bydła, z wyjątkiem cen mleka, intenzywność gospodarstw jest zupełnie usprawiedliwoną. Pracują
- ↑ Zob. Jerzy Turnau: Z podróży po Wielkopolsce. Sprawozdanie z wycieczki Jarosławskiego. Kółka ziemian. Lwów 1908.
