Na świeckie dygnitarstwa, urzędy i na starostwa, król Zygmunt mając przy równej zasłudze do wyboru między różnowiercą a katolikiem, forytował katolika, bo nieprawdą jest, aby różnowierców dlatego, że heretykami, systematycznie usuwał lub pomijał[1]. Ale już ta słuszna i w katolickiem państwie zrozumiała względność dla Katolików wystarczyła, aby rokoszanie oskarżali króla o stronniczość w szafunku wakansów. Pominięci w nich różnowiercy rzucili się z zarzutami na Jezuitów, zwłaszcza na O. Gołyńskiego, jakoby oni podsunęli królowi tę radę — dawania wakancyi tylko Katolikom. Pochwycił ten zarzut Piasecki, a za nim nowsi historycy, powołując się na Niesieckiego, który wysławia Skargę, jakoby on „wyperswadował królowi, że krzesła, które przedtem dyssydentami zagęszczone w senacie były, już dalej z heretyków ledwo kogo miały, toż mówić i o innych urzędach koronnych; którym procederem wielu się nazad do prawowiernej wiary ludzi zacnych wracali“[2].
Otóż, jeżeli o taką radę chodziło, to nie Skarga, nie Jezuici, ale dawał ją kardynał Aldobrandini, jeszcze nuncyuszem polskim będąc, a potem jako papież Klemens VIII upominał króla, aby heretyków do urzędów i senatu nie dopuszczał. Oto co pisze do króla 1 lut. 1592 donosząc o swem na Stolicę św. wstąpieniu: „Przypomnij sobie WKM., ile będąc nuncyuszem
- ↑ Tak n. p. kalwina Krzysztofa Radziwiłła posunął 1588 na hetmaństwo w. l. i województwo wileńskie. Kalwin Lew Sapieha 1589 został kanclerzem w. l., a dopiero w rok potem przyjął katolicką wiarę. Kalwin Mikołaj Naruszewicz mianowany 1590 kasztelanem żmudzkim, a kalwin Krzysztof Zienowicz wojewodą brzeskolitewskim. Aleks, kże Proński kalwin, partyzant Maksymiliana, zostaje 1591 wdą trockim, Jan Abramowicz także kalwin, wdą mińskim. Prokop Sieniawski heretyk, dopiero 1595 nawrócony przez Skargę, zostaje 1593 marszałkiem w. nadw. Krzysztof Radziwiłł syn hetmana w. l. także kalwin, zostaje 1603 hetmanem pol. lit. Arianin Jan Bogusz został 1613 kasztelanem zawichostskim. Arianin Roman Hojski dostał 1623 kasztelanią kijowską. Głowa heretyków wielkopolskich Rafał Leszczyński zostaje 1615 kasztelanem, 1620 wdą bełzkim, a luter Zygmunt Grudziński 1629 wdą kaliskim i t. d.
- ↑ Korona. Pawęski Skarga VII, 177.
„inne duchowne osoby pobożne, a zdolne, z równą albo ograniczoną władzą delegowaną. Na opornych użyć ma on, albo delegaci jego, kar i cenzur kościelnych. (Theiner Monum. Reg. Pol. III. 110).
