Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 1.djvu/424

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Trudno jednak uwierzyć, aby Jan odważył się przysięgać przed Erykiem na koronę swoją i syna, kiedy niedawno przyznał następstwo tronu synom Eryka, z Mansownej zrodzonym. Prawdopodobniejsze to, że król Jan III, okrzyknięty przez kcia Karola i jego partyą „papistą“, chcąc zrzucić z siebie podejrzenie, złożył z początkiem sierpnia 1579 r. przed radą koronną przysięgę, o której wyraźnie wspomina Possevino[1], „że nie połączy się z Kościołem rzymskim bez dyspensy na komunią pod dwiema postaciami“. Że taką, czy podobną przysięgę król złożył, nie ulega wątpliwości[2]. Odpowiadała ona zasadniczej myśli króla, który chciał przywrócić w Szwecyi katolicyzm, ale nie rzymski, nie „papizm“, ale swego pomysłu taki, na który zgodzićby się mogły wszystkie wyznania chrześcijańskie. Przysięga

  1. ↑ Archiw. watyk. Nunz. di Germania t. 92, str. 186. Possevino do kard. di Como 10 sierpnia 1579.
  2. ↑ Dalin stwierdza to wyraźnie. Opowiada, że książę Jan jeszcze więźniem będąc dał uroczyste przyrzeczenie, królowi Erykowi „że ani on, ani syn jego papistycznych zasad nie przyjmie“. (III 531). Że „wbrew tym uroczystym przyrzeczeniom, przez słabość dla swej żony, dał się do papistów przeciągnąć i syna swego w nauce papistów przez ks. Mikołaja Miloniusza, Belgę, wychowywał. To pogrążyło Szwecyą w wielkie nieszczęście“ (IV, 25), jego zaś samego stawiło wobec księcia Karola w złem świetle i dlatego „dokładał najwięcej starań aby go dla sprawy przyjęcia nowej liturgii pozyskać“. Książe Karol wszelako odmówił stanowczo, „bo to się sprzeciwia testamentowi ś. p. ojca Gustawa Wazy i własnemu króla Jana tegoż testamentu zatwierdzeniu“ (IV. 59).
     Theiner w dziele „Schweden und seine Stellung zum h. Stuhl“ str. 581 opowiada, że w sierpniu 1578 Possevino otrzymawszy od króla po długiej z nim rozmowie kategoryczne oświadczenie, że jeżeli papież na żądanie jego się nie zgodzi, to on wszelkie z Rzymem stosunki zerwać musi, „zdobył się na odwagę i zapytał przez swoich przyjaciół króla: czy też przypadkiem nie zobowiązał się przysięgą do przywrócenia kielicha w swem państwie“. Król przez 4 swych sekretarzy odpowiedział mu, „że tak jest“. Z tej naracyi wszelako trudno wnieść czy tę przysięgę dopiero wtenczas, w sierpniu 1578, wymogli na królu ministry i senatory luterskie, czy też złożył ją pierwej i kiedy?
     Wreszcie w liście do Grzegorza XIII z dnia 14 października 1579 stwierdza to sam Possewino, jak opowiem niżej. Theiner Urkunden nr. 137).
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Stanisław_Załęski_-_Jezuici_w_Polsce_T._1_Cz._1.djvu/424&oldid=3397805”