Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 1.djvu/391

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

dawszy im na własność kościoły i gmachy poklasztorne, które nieprawnie posiedli heretycy, i uposażywszy hojnie.

Ryżanie, podniósłszy bunt 1584 z powodu wprowadzenia gregoriańskiego kalendarza, wygnali na dwa zawody Jezuitów, dowodząc, że ich to dziełem kalendarz nowy. Oni schronili się częścią do fortecy Dynemundy, częścią rozbiegli się na pracę missyjną po Estonii i na Żmudź. Ani edykta króla, ani powaga gubernatora, bisk Radziwiłła, nie były w stanie pokonać zuchwalstwa i uporu Ryżan. Dopiero 1591 komisya królewska i surowy edykt Zygmunta III, wprowadził Jezuitów ponownie do Rygi. Otworzyli szkoły dla świeckiej, a nowicyat dla zakonnej młodzieży, dopokąd ich znów wojna szwedzka 1600 r. nie rozegnała[1]. Biskup inflancki, Nidecki, brał Jezuitów z sobą na wizytę dyecezalną, wysyłał na misye w najbardziej opuszczone strony, Dorpat dostarczał misyonarzy, im powierzał zarząd parafy, a podczas choroby, zarząd dyecezyi, umarł też na rękach OO. Quadrantina i Krügera 6 lut. 1587 r. Bogaty w szerokie pomysły O. Possevino, radził królowi założyć seminarium wielojęzyczne (academiam poliglottam) w Dorpacie, z któregoby wychodzili misyonarze dla Inflant, Estonii i Kurlandii, dla Szwecyi i Danii. Poparł go w tem prowincyał Campano Król pochwalił projekt, podpisał akt fundacyjny dla kolegium dorpackiego 14 stycz. 1586, ale otwarcia jego nie dożył[2].

  1. Archiv. Prov. Pol. Fundationes II. nr. 37.
    Sacchini, V. 80, 186, 243, 320.
    Solikowski, Commentarius 63.
    Szczegółowe dzieje kolegium rygskiego i buntu kalendarzowego oraz rezydencyi dorpackiej w tomie IV.
  2. Sacchini V, 246.
    Wielewicki I, 42, 83.
    W ostatnim roku życia króla Stefana 1586/7 „skład osób“ był ten:
    Residentia Dinemundana (kolegium rygskie w rozsypce).
    P. Leon Ruben, Rector (rygski).
    P. Joan. Winzer, Bavarus, Prof. rhet. Missionarius.
    P. Theodosius Haukensche, Westphalien. Mis. germanicus.
    P. Thomas Riverus, Poznaniensis, Concionator polonicus.
    Fratres 4. Universim 8.
    Residentia Dorpatensis.
    P. Thomas Buse (Busaeus) Geldriensis, Superior.