Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/68

– 22 –

gości, przypuszczając, że droga i opór posiadają jeden kierunek. Podnoszenie ciężarów do pewnéj wysokości, przewożenie ich na drogach zwyczajnych, kolejach żelaznych i wodzie, przemiana zboża na mąkę, przędzenie włókna na nici, przekuwanie i walcowanie żelaza, zabijanie pali przy budowie mostów, izbic i t. d., obrabianie kamieni i drzewa—są to przykłady takiéj mechanicznéj pracy. We wszystkich wypadkach praca o tyle jest większą, im większy jest pokonywany opór i im większą była droga, na któréj tenże opór pokonanym został.
 Jeżeli np. ciężar 5 kilogramów podniesiony został do wysokości 1 metra, to potrzebowaliśmy do tego 5 razy większéj pracy, aniżeli dla podniesienia 1 kilogramu do wysokości 1 metra.
 Jeżeli mamy pokonać tarcie 50 kilogramów w kierunku poziomym albo ukośnym, na drodze 10 metrów długiéj, to potrzebujemy do tego 50×10=500 razy więcéj pracy, aniżeli gdybyśmy opór jednego kilogramu pokonywali tylko na drodze długości jednego metra.
 Cośmy tu powiedzieli o podnoszeniu ciężarów i pokonywaniu oporów, to samo odnosi się do każdego innego wypadku, gdzie siła jest czynną na drodze pewnéj długości.
 Praca zatém mechaniczna, proporcyonalną jest wielkości siły i długości drogi, a zatém równą jest iloczynowi z siły rozmnożonéj przez drogę.
 Siła i praca w mechanice rozmaicie są pojmowane. Siła jest przyczyną ruchu lub zmiany ruchu ciał, zatém jest tylko jednym czynnikiem pracy; drugim czynnikiem jest zawsze droga przebieżona przez tę siłę.
 Aby oba te czynniki pracy wyrazić było można w liczbach, używać się zwykło w tym celu jakiéjś dowolnéj jednostki, np. stopy, funta i t. d. Wszelako dzisiaj prawie powszechnie przyjęto francuzki kilogram za jednostkę siły, a metr za jednostkę drogi.