Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/576

– 530 –

TABLICA VI

System dziesiętny czyli metryczny ^[1].

I. Miary długości.

 Jednostką zasadniczą miar długości jest metr, który jest dziesięciomilionową cząstką, czwartéj części południka ziemskiego, albo 40-sto milionową cząstką obwodu ziemi zmierzoną na południku przechodzącym przez Paryż. Południk ten zawiera 400 stopni; jeden stopień oceniony ostatecznie i niezmiennie na 51307,4 toises fr., czyli 307844,4 stóp paryz. daw., podzielony został na sto tysięcy części; część taka stutysięczna jednego stopnia zowie się metrem i jest jednostką miar długości.
 Podział tak większych jak mniejszych części miary francuzkiéj jest dziesiętnym. Większe od metra części nazwano z greckiego 10 deca, 100 hecto, 1000 kilio, 10,000 myria; mniejsze z łacińskiego ⅒ deci, ⅟₁₀₀ centi, ⅟₁₀₀₀ mili. I tak:
 Czwarta część południka ziemskiego = 100 stopni (dégrés), 1 dégré = 10 myriametres; 1 myriametre = 10 kilometres; 1 kilometre = 10 hectometres;

1 hectometre	= 10 decametres.
	Decametre =	10	${\textstyle {\Biggl \}}{\Biggr .}}$	metrów.
	Hectometre =	100
	Kilometre =	1000
	Myriametre =	10000

Decimetre jest częścią	10	${\textstyle {\Biggl \}}{\Biggr .}}$	metra.
Centimetre   „       „	100
Millimetre   „       „	1000
Dix-millimetre „       „	100000

1. Obacz: Explication du système métrique decimal par Mr. Daléhamps, Paris, chez Paul Dupont, 1867.