Strona:PL Zygmunt Miłkowski - Sylwety emigracyjne.djvu/63

ma szlakami z Prus i Austryi przeprowadzano ich w tryumfie ku granicy francuskiej, którą oni większemi i mniejszemi partyami w trzech głównie przekraczali punktach: w Valencienne (ci co przez Belgię ciągnęli), w Strasburgu i w St. Loius, osadzie z Bazyleją graniczącej, posiadającej komendę straży pogranicznej.
 Znanymi są powody, dla których oni w Niemczech pozostać nie mogli. Nie zawadzi jednak przypomnieć je. Rozbiory Polski związywały Rosyę, Prusy i Austryę spólnością interesu, który z nich przechodził na Rzeszę niemiecką i nie pozwalał wchodzącym do niej państwom na samodzielność polityczną. Sympatya, rozbitkom okazywana, pochodziła od narodu, od ludu, w Saksonii, Bawaryi, Wirtembergii, w Badeńskiem, Hannowerze i przez rządy tolerowaną do pewnego stopnia być mogła pomimo, że niekoniecznie rządom dogadzała. Nie dogadzała ona rządom z tej racyi, że rewolucya francuska, belgijska i polska oddziałały na opinię publiczną w Niemczech i usposobiły ją rewolucyjnie. Dla władców przeto większych i mniejszych królestw i księstw w Rzeszy nie zupełnie pożądaną była obecność wśród ich poddanych Polaków. Przeprawiono więc ich do Francyi, dokąd oni szli chętnie, tak dlatego, że Francuzów mieli za towarzyszy broni, jakoteż dlatego, że prowadziła ich nadzieja wojny przeciwko zaborcom Polski, którym powstanie listopadowe przeszkodziło w naprawieniu dwóch kongresu wiedeńskiego pogwałceń: zmiany dynastyi we Francyi i oderwania Belgii od Holandyi. Zachodziło pytanie: czy powstanie polskie wojnę od Francyi odwróciło, czyli też ją powstrzymał tylko? W opinii całego w Niemczech i we Francyi świata rewolucyjnego, a zatem i w opinii wychodźtwa polskiego, tryumf Rosyi w r. 1831 był jeno półtryumfem, którego reakcyi nad rewolucyonizmem — półtryumfem, którego uzupełnienia domagały się najżywotniejsze św. przymierza interesy, spoczywające w żandarmskich cara Miko-