Strona:PL Schneider Nowe poglądy.pdf/23

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

ludzkie prawa żywią się jednem boskiem, gdyż ono jest wszechpotężne, wszystkiemu sprosta i wszystko przezwycięża“. Gdy dalej mówi Cieszkowski o chrześcijaństwie, że zrazu nie przynosiło jeszcze światu pokoju, „ale owszem miecz, ani zjednoczenia, lecz dopiero rozdwojenie. Była to chwila rozkładu i rozstroju świata, nie zaś ukojenia i skojarzenia“ — to jakby nas dolatywał groźny aforyzm Heraklita: „Bój rodzi wszystko, bój nad wszystkiem króluje“, złagodzony o tyle przez Empedoklesa, że po okresie sporu (νείϰος) zawsze nastaje miłość (φιλότης)[1]). Pojmowanie harmonii, jako zgody i pojednania przeciwieństw, jest Cieszkowskiemu i Heraklitowi wspólne[2]. Osią zaś orfiki i „Ojcze-nasza“ jest jedna i ta sama zasada, iż „ziemia nasza nie jest ogniskiem, ani odpadkiem wszechświata, ale raczej jego spółczłonkiem“ i że niebiosa są tym wszechświatem, którego nasza ziemia jest spółkującą cząstką“. Mówi tedy Cieszkowski o „Wniebowstąpieniu Ziemi i nawzajem Zstąpieniu Królestwa Niebieskiego na ziemię“, o „uwielbieniu Boga w Wszechświecie i ponad Wszechświatem“, o „zlaniu się w Bogu, przy uznaniu absolutnej osobistości Ducha Bożego, nie tylko w nas, ale i ponad nami, a tem samem bez utraty naszej własnej osobistości“ wszystko to są artykuły wiary, zarówno orfiki jak chrześcijaństwa, niezgodne z dualizmem i przeciwstawnością nieba i ziemi, a przemawiające za skojarzeniem i zjednoczeniem w całość dwóch wzajem dopełniających się połów[3]. Żeby zaś analogia między orfiką a „Ojcze-naszem była kompletna, przytaczam zdanie o wiecznym żywocie i palingenezie Cieszkowskiego, znoszących śmierć, jak w systemie Empedoklesa: „żywot wieczny... przez to właśnie wiecznym jest, że się ani żadną śmiercią kończy, ani też żadną śmiercią dopiero zaczyna“. A o takiej wieczności wyrzekł Cieszkowski, że już nie jest gdzieś tam za światem, ani kiedyś tam w jakiemś przyszłem życiu, ale owszem w samym powszechnym świecie i w wiecznym żywocie, czyli objawia się w światach przez światy i dla światów, szeregiem żywotów nieśmiertelnego Ducha“[4].

  1. ↑ Herakl. fr. 53, 80, 114. Cieszk. „Ojcze-nasz“ t. II. (Poznań 1899), str. 172, 187 i nast.
  2. ↑ Herakl. fr. 8 i 51; Cieszk.: Ojcze-nasz t. II., str. 311.
  3. ↑ Ojcze-nasz II. str. 382, 405, 407, 409, 426.
  4. ↑ Tamże t. I. (wyd. 2. Poznań 1871), str. 333 i t. II., str. 36. Empedokl. w. 99: ούδέ τις ούλομένου ϑανάτοιο τελευτή...
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Schneider_Nowe_poglądy.pdf/23&oldid=2810959”