Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/022

skiéj, raz podnosząc się nad, drugi raz spadając pod nię, i przecinając téż drogę w dwóch punktach nazwanych węzłami, i znowu gdy tenże księżyc odmienia w ciągu biegu swoję od ziemi odległość, a przez różne swoje względem słońca i ziemi położenia, podlega różnym odmianom światła; dlatego uważano bieg księżyca i jego nierówności: najprzód co do linii węzłów, powtóre co do linii największéj i najmniejszéj odległości tojest linii apsydów; po trzecie co do punktów nowiów i pełni, i wreszcie co do miejsc kwadr księżycowych.
 Dochodzono najwięcéj biegu księżyca za pomocą jego zaćmień, najprzód dlatego, że zaćmienia księżycowe przypadają w téj samej chwili dla wszystkich mieszkańców ziemi, nad których poziomem księżyc się znajduje; a powtóre, że środek cienia ziemskiego służył im do dokładnego oznaczenia miejsca słońca i księżyca na niebie. A że bieg księżyca uważa się co do szerokości, tojest względem północy i południa, i co do długości, tojest względem wschodu i zachodu, przeto zaćmienia księżycowe zupełnie sobie i co do wielkości cienia i co do trwałości równe i podobne, skazywały dawnym astronomom powrot księżyca do téj samej szerokości, podobnie jak miejsca na drodze ziemskiéj w których te zaćmienia przypadały, służyły do znalezienia biegu księżyca w długości. Im większy przeciąg czasu przedzielał zaćmienia, tym dokładniéj wyciągał się z nich bieg księżyca, i dlatego trzy zaćmienia księżycowe w Babilonie roku 719 i 720 przed erą chrześciańską przez Chaldejczyków uważane, porównane z równą liczbą zaćmień przez Hypparcha, Ptolemeusza i Kopernika postrzeganych, służyły każdemu z nich do ustanowienia średniego biegu księżyca.
 Kopernik w księdze iv rozdziale 4, tłumaczy te sposoby wyznaczenia średniego biegu księżyca, i małe poprawy, które do dawnych tablic tegoż biego wprowadził. Kiedy zaś przedsiębierze odmiany w biegu księżyca wy-