Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/018

cznie zachowują położenie, więc ta odmiana długości nie pochodzi od biegu gwiazd od zachodu na wschód w kierunku znaków, ale odtego, że się punkta równonocne cofają wstecz od wschodu na zachód. Skutek ten znany jest w astronomii pod imieniem poprzedzania punktów równonocnych.
 Roztrząsając znowu postrzeżenia nad pochyłością drogi ziemskiéj do równika, przez Arystarcha z Samos, Ptolemeusza, Arabów i przez siebie czynione, wyciągnął z nich odmianę téj pochyłości. Kopernik więc z swoich własnych przez trzydzieści lat prowadzonych i z dawnych postrzeżeń wniósł najprzód to, co Hypparch najpiérwszy dostrzegł, a co wszyscy po nim astronomowie uznawali, że punkta równonocne mają bieg wsteczny: wniósł powtóre to, czego nikt przed nim niepostrzegł, że ten bieg punktów równonocnych jest nierówny, i że pochyłość drogi ziemskiéj (28° 28’ 24’’), podlega odmianom peryodycznym, tojest po pewnym przeciągu lat się wracającym. Gdy przyszło do naznaczenia początku i przyczyn z których takowy bieg i odmiany wypadają, wszyscy co poprzedzili Kopernika, gmatwali się i gubili w różnych powymyślanych sferach i kołach, które były tylko rusztowaniami uwikłanéj w trudnościach i pasującej się, z sobą niewiadomości, nie zaś objawami prawdy, lub widokami rozsądku. Kopernik skruszył tę lepiankę kół i sfer na niczém nie opartą, i jak gdyby świadek stworzenia, wyciągnął z biegu ziemi ten tak delikatny mechanizm świata.
 Po ustanowieniu równoległości osi i jéj nieodmienności na kuli ziemskiéj, dla wyjaśnienia cofania się punktów równonocnych, nadaje tejże osi mały i bardzo leniwy ruch, skutkiem którego biegun świata opisuje na niebie około bieguna ekliptyki małe koło, a że przez porównanie swoich postrzeżeń z postrzeżeniami astronomów greckich i arabskich dostrzegł niejednostajności cofania się punktów równonocnych, nadał przeto jeszcze osi świata w ciągu jéj po niebie krążenia, małe wahanie się: i na ten koniec przybrał prócz prawdziwego średni biegun, pomykający się jedno-