Nasuwa się jeszcze pytanie, czy upośledzenie owo jest zjawiskiem przyrodzonem, czy też może być nabytem. W drugim wypadku musielibyśmy dopuścić teoretyczną możliwość zmiany (ku lepszemu lub gorszemu), podczas gdy w pierwszym razie jest to rzecz z góry wykluczona.
O ile nie mamy do czynienia z niewątpliwą chorobą organiczną mózgu, to pytanie owo możemy rozstrzygnąć jedynie na zasadzie poznania życia danego człowieka. Nie wydaje nam się dziwnem, gdy dziecko, wzrastające w otoczeniu przestępców, idzie dalej w życiu drogą błędną, lecz, znalazłszy przyjaźniejsze warunki i odpowiedniejsze wychowanie, staje się jednak porządnym człowiekiem.
Natomiast dziwi nas i zastanawia, gdy z otoczenia przykładnego wychodzi dziecko występne. W tym wypadku każdy człowiek skłonny jest przypuszczać, a psychjatra ma prawo twierdzić, że przyczyny tego faktu szukać należy w usposobieniu chorobnem.
Niewiadomski nie posiadał zdolności rozumienia rzeczy i owej właściwej świadomości, a to naskutek choroby, która spowodowała owe charakterystyczne zaburzenia w sferze psychicznej. Defekt ten rozwinął się stopniowo, tembardziej, że przy wychowaniu, jakie otrzymał, i przy jego przeszłości nie powinien był stać się tem, czem został.
∗
∗ ∗ |
