Strona:PL M Auerbach Platon a matematyka grecka.djvu/3

MARJAN AUERBACH

PLATON A MATEMATYKA GRECKA

 Μηδεὶς ἀγεωμέτρητος εἰσίτω εἰς τὴν στέγην μου miał wedle Jana Tzetzesa w Chiliades czyli Βίβλος ἱστοριῶν VIII 972 brzmieć napis u wejścia do szkoły Platona, do starej Akademji. „Kto nie zna zasad geometrji, nie ma wstępu do Akademji“, głosi ten napis. Wprawdzie wedle Wilamowitza Platon 1² 495 wiadomość ta nie jest dostatecznie pewna, gdyż Tzetzes, acz bardzo uczony, nie zawsze czerpie wiadomości z godnych zaufania źródeł, jednak treść tych słów jest zgodna z całym poglądem Platona, jak to wnet będę się starał wykazać w twierdzeniu, że Platon uważał matematykę za propedeutykę do studjów filozoficznych.
 Pogląd Platona odziedziczyli jego uczniowie. I tak przekazał nam Diogenes z Laerty IV 10, że, gdy do Xenokratesa, drugiego zkolei po Speusippie kierownika Akademji, przyszedł razu pewnego młodzieniec, aby się zapisać w poczet uczniów szkoły, mistrz mu odpowiedział — po egzaminie z matematyki; „Odejdź, nie masz bowiem, czem chwycić za filozofję!“ Obie te anegdoty dowodzą dostatecznie, jak wysoko ceniono matematykę w szkole Platona.
 Proklos Diadochos (V w. po Chr.) w komentarzu do Elementów Eukleidesa cytuje fragment ze starszego pisarza, przedstawiającego obraz rozwoju najstarszej matematyki greckiej w Jonji, południowej Italji i Athenach. Nauka jest zgodnie zdania, że fragment ten pochodzi z jakiegoś dzieła historyczno-geometrycznego Eudemosa z Rhodos, ucznia Aristotelesa. W porządku chronologicznym podaje autor nazwy tych Greków, którzy jego zdaniem przyczynili się do rozwoju matematyki. Figuruje tam i Platon: „Platon, który po tych nastąpił (tzn. po Hippokratesie z Chios i Theodorosie z Kyrene), przyczynił się do rozwoju tak innych nauk jakoteż i geometrji, przez wielką pilność, którą — jak wiadomo — w nią włożył“.
 Ile wiadomości matematycznych mógł Platon wynieść ze szkoły atheńskiej, trudno oczywiście wiedzieć. Wtedy jeszcze nawet nie było nazwy tej nauki. Wyrazem τά μαϑήματα obejmowano wtedy wszystkie nauki znane. Wyraz μαϑηματιϰή (τέχνη) stworzyli dopiero Peripatetycy.