Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/189

ogólnemi. Siarczan metylu np. powoduje u zwierząt głęboką śpiączkę, oraz ataki skurczowe.
 Pochodnych (estrów) kwasu chloro-sulfonowego używali Francuzi do napełniania pocisków. Zasadniczą właściwością tych środków jest wywoływanie toksycznych zapaleń płuc. Bezwodnik kwasu siarczynego SO₂, pierwszy z używanych gazów bojowych, jest znacznie mniej jadowity niż inne środki, nawet niż chlor. Był on oddawna używany dla celów taniej dezynfekcji i niszczenia szkodników, przedewszystkiem w stanie tak zw. gazu claytonowskiego dla deratyzacji (niszczenie szczurów) w okrętach. Jest to ciężki (ciężar gatunkowy 2,2) bezbarwny gaz o nieprzyjemnym duszącym zapachu, znany każdemu. Dość łatwo podlega skropleniu (punkt wrzenia 8°); łatwo jest rozpuszczalny w wodzie (79,8 na litr wody). Powstaje przy spaleniu siarki, albo przy spaleniu mieszaniny spirytusu z siarczkiem węgla, wraz z CO₂. Do celów bojowych jest mało użyteczny wskutek zbyt małej jadowitości. Ludzie łatwo wytrzymują obecność jego do 2/M³. Doświadczenia z zatruciem zwierząt na wolnem powietrzu dały wyniki ujemne. Pomimo tego w znacznych stężeniach (kilka %) jest on jednym z najmocniejszych środków odruchowych, mianowicie wywołujących skurcz mięśni głośni i oskrzeli.
 Działanie chlorków siarki SCl₂ i SCl₄ zależy od rozkładu ich na chlor i jednochlorek siarki S₂Cl₂, więc nie różni się od działania chloru. Jadowitość jednochlorku siarki jest mało zbadana, ale w każdym razie nieznaczna. Lehman zalicza ten związek, używany w znacznych ilościach przy wulkanizacji kauczuku, do substancyj obojętnych.
 Z dużej liczby pochodnych kwasu siarczynego i siarkowego rolę środków bojowych odgrywała dość niewielka ilość. Są to po pierwsze nieorganiczne związki zawierające chlor, mianowicie: chlorek sulfurylu SO₂Cl₂, kwas chlorosulfonowy OH.SO₂.Cl, chlorek tionylu SO.Cl₂, i chlorek pyrosufurylu ClS₂HO₅. Żadny z tych związków nie posiada samodzielnego znaczenia za wyjątkiem kwasu chlorosulfonowego, który używano jako dym bojowy. Są one jednak ciekawe jako stałe domieszki do pewnych trucizn bojowych, mianowicie używanych przez Francuzów w początku wojny gazowej vaillantite i sulvinite. Są to płyny któremi napełniano pociski. Obydwa omówione środki są złożonemi mieszaninami organicznych pochodnych kwasu chlorosiarczanego. Vaillantite jest przeważnie chlorosiarczanem metylu, a sulvinite chlorosiarczanem etylu. Wzory ich są Cl.SO₂OCH₃ i Cl.SO₂OC₂H₅.