Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/124

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

łaniu cząsteczkowem i trucizny rozkładające się w ciele chemicznie (§ 26).
Celem wytłumaczenia istoty działania tego rodzaju trucizn, a przedewszystkiem tego szczegółu, że wśród nich pewne związki, stanowiące mocne trucizny ogólne o działaniu protoplazmatycznem, są zupełnie bierne w stosunku do tkanek martwych, jak np. hydroxylamina NH2OH lub hydrazyna H2N.NH2 — O. Loew zaproponował następującą hypotezę. W skład żywej protoplazmy wchodzą liczne ugrupowania karbonilowe, C = OH’; CO’’— których w martwych tkankach nie dostrzegamy, i dlatego czynnemi w znaczeniu trucizn substytucyjnych są przeważnie związki zdolne do łączenia się z temi ugrupowaniami.
Loew podaje następujące wskazówki zależności działania związków trujących od rodzaju ich substytucji.
1. Dołączenie karboxylu (CO. OH) lub resztki kwasu siarczanego — (SO2OH) obniża toksyczność związku.
2. Zastąpienie wodoru chlorowcami podnosi ją.
3. Zastąpienie H przez grupę wodorotlenową OH obniża trujące właściwości trucizn katalitycznych — podnosi je u trucizn substytucyjnych.
4. Nitrowanie podnosi toksyczność, jeżeli temu nie przeszkodzi obecność karboxylu lub jego powstanie podczas dalszych zmian danej substancji w ustroju.
5. Każda zmiana w budowie cząsteczki trucizny, która potęguje jej zdolność do łączenia się z aldehydami i ketonami, a więc przedewszystkiem amidacja, podnosi jej właściwości trujące.
6. Wszystkie związki nienasycone są jadowitsze od odpowiednich związków nasyconych. Etylamina CH. CH. NH₂ jest trucizną bardzo słabą, wtedy gdy winylamina CH3. CH2. NH2 jest wyjątkowo czynną. Wyjątkowo wysoce trujące właściwości winylaminy tłumaczono później jako skutek wytwarzania się z niej połączenia cyklicznego:

H2C
ǁ❭ NH.
H2C

Uogólnienia teorji Loewa stały się podstawą całego szeregu dalszych badań, jak również podstawą teraźniejszego sposobu tłumaczenia działania pewnych związków, przyjmując istnienie t. zw. „ugrupowań toksofornych“ Erlicha, o których będzie jeszcze mowa później. Z tych prawideł jednakże mamy liczny szereg wyjątków i stosunki te są znacznie bardziej złożone niż wydaje się na pierwszy rzut oka. Wogóle znaczenie ugrupowań