Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/082

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
ROZDZIAŁ IV.
ZRÓWNOWAŻENIE ZATRUĆ.


§ 54. Wydzielanie nieużytecznych substancyj z ustroju.

Najważniejszy sposób walki organizmu z zatruciem polega na usunięciu szkodliwej substancji. Zarówno trucizny o działaniu cząsteczkowem, nie ulegające zmianom chemicznym w organizmie, jak i ostateczne przetwory przemiany materji, ulegają wydzielaniu, czyli zostają wyrzucone nazewnątrz organizmu. Cały szereg substancyj wydziela się całkowicie lub częściowo w takim samym stanie, w jakim je organizm otrzymał. Podobny los spotyka np. alkohol, z którego do 2,5% wydziela się z moczem, od 2—6% z wydychanem powietrzem, reszta zaś spala się i zostaje wydzielana w stanie wody i kwasu węglowego. Inne substancje trujące podlegają stosunkowo niedużym zmianom, najczęściej pewnemu utlenieniu, albo hydrolizie, albo wreszcie łączą się z przetworami rozkładu innych substancyj, stale obecnych w ustroju w charakterze środków odżywczych i tworzą wówczas, jak mówiliśmy, nowe związki o innych, zazwyczaj mniej niebezpiecznych właściwościach.
Wszystkie te substancje krążą przez pewien czas we krwi, dopóki nie zostaną schwytane przez komórki właściwych narządów dzięki znanemu już nam organotropizmowi. Zadaniem tych narządów jest nagromadzanie, albo wydzielanie obcych substancyj.
Stopień organotropizmu nie jest jednakowy dla poszczególnych trucizn, tak co do punktu wydzielania, jak też co do względnej ilości wydzielanych substancyj.
Do narządów zwanych wydalniczemi czyli ekskrecyjnemi należą przedewszystkiem nerki, potem skóra i płuca. W gruczołach wydzielniczych czyli sekrecyjnych mamy narządy służące do wytwarzania przetworów o zadaniach swoistych, jak np. soki trawienne. Wydzielanie obcych substancyj znajdujących się we krwi jest dla takich narządów sekrecyjnych zadaniem drugorzędnem i mniej więcej przypadkowem.

§ 55. Czynność nerek.

Najważniejszym z narządów wydzielania jest nerka. Prawie wszystkie ciała obce wprowadzone do krwi posiadają wyraźny nefrotropizm. Staje się to oczywiste po dostarczeniu do krwi, albo nawet do kanału trawiennego pewnych barwników. Nerki, lub narządy o czynności podobnej, jak również mocz zwierząt zabitych w czasie wydzielania, okazują się wówczas