Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/010

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
— 4 —

Jako jeden z najlepszych przykładów powyższego służy działanie chininy i części narkotyków jak eter i chloroform.
Trucizny drugiego rodzaju oddziaływują nie na każdą żywą komórkę, wskutek tego są obojętne dla istot jednokomórkowych. Działanie ich przejawia się tylko w postaci zmian ściśle określonych funkcyj pewnego rodzaju komórek lub narządów, zależy to przedewszystkiem od niejednakowego składu chemicznego poszczególnych komórek w tkankach organizmu, wskutek czego i rozdzielenie trucizny w ciele nie jest równomierne. Zależnie od zdolności rozpuszczenia się w składnikach zarodzi, lub tworzenia się prawdziwych związków chemicznych z temi składnikami, trucizny nagromadzają się w dużych ilościach, lub nawet wyłącznie w odpowiednich narządach, co stanowi treść tak zwanego organotropizmu.
Najwyraźniejszy organotropizm posiada układ nerwowy, w którym zróżniczkowanie jest posunięte do poszczególnych części anatomicznych a nawet ugrupowań komórek. Istnieią naprzykład trucizny czynne w stosunku do kory mózgowej, do ośrodków rdzenia przedłużonego, do układu współczulnego i parasympatycznego, do kończyn obwodowych, i t. d. W innych tkankach mamy także objawy organotropizmu, wśród których należy podkreślić zdolność trucizn do gromadzenia się w narządach wydzielania — nerkach, skórze, płucach. Patologiczne i fizyczne własności tkanek mogą też mieć znaczny wpływ na stopień organotropizmu. Wogóle tkanki czynne lub będące w stanie zapalnym wrażliwsze są od zdrowych i nieczynnych.

§ 3. Działanie anatomiczne.

Działanie innych trucizn powoduje zjawiska parezy i paraliżu wskutek uszkodzeń lub nawet zniszczenia komórek.
Jako przykład może służyć nerka, której większa część nabłonka wydzielniczego podległa zniszczeniu i stała się martwą masą skrzepłego białka; w tym stanie nerka nie może oczywiście funkcjonować normalnie: ilość i skład wydzielonego moczu będą różnić się od normy co do stężenia, wydzielania nieobecnego w normie białka i wreszcie wzrastająca oligurja, czyli zmniejszenie się ilości moczu, może przejść w anurję czyli bezmocz.
Trucizny, których typowemi cechami działania są podobne zmiany anatomiczne — w małych dawkach albo w słabem stężeniu nie wywołują żadnych zmian. Miejscem ich działania są naj-