Strona:PL Jerzy Żuławski - Przed zwierciadłem prawdy.djvu/083

substancjalność myśli i materji na korzyść substancjalności Boga, będącego zarówno myślą jak i materią. U późniejszych filozofów spotykamy rozłam: z dwóch kartezjańskich pierwiastków jedni przyjmują myśl i na jej podstawie materjalne zjawiska tłumaczą, drudzy uważają zjawiska myślowe jedynie za objaw sił materji właściwych. Pierwszy szereg otwiera Leibniz a należą do niego myśliciele tej miary co Berkley, Hume, Kant, Fichte, Schelling i Hegel. Do drugiej grupy należy John Locke z całym szeregiem późniejszych sensualistów angielskich, oraz liczny zastęp francuskich i niemieckich materjalistów.
 W chwili kiedy Spinoza wystąpił na widownię dziejów filozofji, posiew rzucony przez Bakona i Kartezjusza, tych dwóch twórców filozofii nowożytnej, bujnie się rozrastał. Spinoza tylko na swój sposób prowadził dalej ich pracę. W systemie jego znajdują się liczne pierwiastki, które zawdzięczają swe istnienie tym dwom myślicielom. Poza tem i filozofja scholastyczna, dożywająca swoich dni w pismach teologów, nie pozostała bez wpływu na rodzący się filozoficzny systemat Spinozy.
 W drugiej połowie XVI. wieku żył w Eu-