Naród, który jest sam źródłem swego rządu, układa wszystkie swoje stosunki publiczne tak, jak mu jego własne potrzeby życiowe nakazują. W demokracji politycznej panuje oczywiście swoboda koalicji, czyli łączenia się obywateli w różne związki, umowy, aby osiągnąć pewne cele. Prawo koalicji daje np. możność połączenia się robotnikom w strajku, co jest jedną z najważniejszych praktycznie zdobyczy robotniczych.
Prawo wolnego zgromadzania się obywateli, prawo tworzenia stowarzyszeń, swoboda prasy czyli słowa drukowanego, swoboda sumienia czyli prawo wyznawania religji, w jaką obywatel wierzy i głoszenia przekonań filozoficznych, to wszystko są konieczności życia wolnych miljonów ludzi w systemie demokracji. Aby osiągnąć wyższy poziom umysłowy całego społeczeństwa, wprowadzono przymus oświaty szkolnej dla dzieci pewnego wieku i umożliwiono zdolniejszym korzystanie potem nawet z najwyższej nauki. Demokracja wprowadziła dla sądzenia zbrodni sądy obywatelskie, zwane „sądami przysięgłych“. Oto owoce władzy ludowej, oto skutki uznania wszystkich obywateli za równych sobie wobec prawa!
W demokracji ma zorganizowana klasa pracująca nadzieję, że zawładnie kiedyś w drodze prawnej państwem i wprowadzi w niem ład socjalistyczny. Nadzieja taka jest niesłychanie ważnym czynnikiem rozwojowym, bo zmusza robotnika do doskonalenia siebie i swoich organizacyj i do mierzenia swych sił z siłami przeciwników klasowych. Choćby potem przewrót dokonał się nawet drogą gwałtu — rewolucji, to po jej zwycięstwie robotnicy będą świadomi swych praw, silni moralnie
Strona:PL Ignacy Daszyński - Pogadanka o socjaliźmie.pdf/15
Ta strona została uwierzytelniona.
PRAWA DEMOKRATYCZNE.
