przez O. Tomasza Obecina z Nowarry. Napisane w końcu XVI, na początku XVII wieku dzieło Fabrica Magna O. Dominika Istesio, i wiele dzieł innych arabskich przełożyli Franciszkanie, znakomici oryentaliści. Ich przekłady dzieł i wykłady publiczne, wedle zdania znawców, są wyborne. Pokonali trudności języka arabskiego, który ma dwanaście milijonów i kilka tysięcy wyrazów. Po arabsku wydane zostały r. 1860: Teologija moralna św. Alfonsa Liguorego, i w Jerozolimie przez O. Eriberta topografa jerozolimskiego, Ewangelije i Listy na wszystkie niedziele, święta całego roku i na cały post wielki. O piękności wydania mówią roczniki komisaryatu: „qu’elle semble toucher la perfection“. Przełożono na język arabski dzieło: „Le mépris du monde“ sławnego Ojca Dijego Stella, Hiszpana, napisane w cztérech częściach. W r. 1700 wytłumaczył dwie części O. Rafael Ventagol, misyonarz w Damaszku, późniejszy prokurator generalny, w nieobecności zastępujący kustosza, które były wydane w drukarni, założonéj i kierowanéj przez uczonego Greka z Alepu Melchieta Abdallah Laher. Dwie ostatnie części przez innego przetłumaczone zakonnika, w rękopiśmie w Damaszku w bibliotece klasztornéj zostawały. Przed samą rzezią, O. kustosz, zwiedzając klasztor, cały rękopism tego dzieła w cztérech częsciach wziął ze sobą do Jeruzalem. Od zniszczenia ocalony, w Jeruzalem go wydano. Pierwsze dwie części po 1700 roku wydane, są wytłumaczone najdoskonalėj po arabsku (avaient telle saveur d’excellent arabe). Uczeni Muzułmanie mówili, że dzieła tego do końca czytać nie mogli; tak unosiło, porywało wybornym duchem, wyższém światłem i prześliczném wysłowieniem, że mogliby się nawrócić i zostać chrześcijanami. W archiwum klasztorném St. Salvatoris w Jeruzalem interesujące są szczegóły prac księży Franciszkanów, starań, poniesionych kosztów w restauracyi kościołów Ziemi świętéj. Złota miłość Chrystusowa ubogich zakonników w obcéj ziemi wzbogaciła, dała środki wzniesienia kościołów, kolegijów, szkół i licznych zakładów miłosiernych. Zasiéwali,
