Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/438

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

trwała pięć lat i zakończyła się traktatem zawartym w Kardys 21 Czerwca 1661 roku; ale wkrótce potem wznowiła się wojna z Polska. Bunt w Moskwie, wmieszanie się Sułtana Mahometa IV w sprawy Małorossyi i rozboje, w wielkich rozmiarach, Stienki Razina w południowych prowincyjach Rossyi, skłoniły Alexego Michajłowicza do zawarcia pokoju z Polską, we wsi Andruszowie 30 Stycznia 1667 r. Rossyja otrzymała Smoleńsk, Nowogród Siewierski, Czernihów, Kijów i całą Małorossyję na prawym brzegu Dniepru. Po ukończeniu wojny z Polską, Alexy Michajłowicz działał z wielkiem powodzeniem na Wschodzie. Kałmycy, koczujący w stepach, oraz władzcy Imerecyi i Mingrelii uznali nad sobą jego panowanie. Do czynności dyplomatycznych Alexego, zaliczyć także należy traktaty zawarte z Hollandyją, Angliją, Szwecyja i Lubeką, przez które zabezpieczył przemysł wewnętrzny od szkodliwego wpływu handlu zagranicznego, i nadał mu rozwój wewnątrz kraju. Złożenie z urzędu Patryjarchy Nikona (1666 r.), pamiętnem jest z tego względu, że wówczas stłumionem zostało w pierwszym zarodzie objawiające się rozdwojenie władzy panującej. Car Alexy Michajłowicz dwa razy wstępował w związki małżeńskie: pierwszy raz, 1647 r. z córką stolnika Elijasza Miłosławskiego, Maryją, zmarłą w r. 1669; drugi raz, 22 Stycznia 1671 r. z córką dworzanina Cyryllego Naryszkina, Nataliją, zmarłą 25 Stycznia 1694 r. Z pierwszego małżeństwa miał dzieci dwanaścioro, w tej liczbie: Eudoxyją, (ur. 1650 r. zmarłą 1712 r.); Martę, (po przyjęciu ślubów zakonnych nazwaną Małgorzatą, urodzoną 1654 r., zmarłą 1707 r.); Zofiję, (ob.); Katarzynę, (ur. 1658 r., zmarłą 1718 r.); Maryję, (ur. 1660 r., zmarłą 1723 r.); Teodora cara, (ob.); Teodozyję, (ur. 1662 zm. 1713 r.); Jana, (ob. Jan Alexiejewicz car). Inne poumierały w młodym wieku. Z drugiego małżeństwa: Piotra, (ob. Piotr I, cesarz), Nataliję, (urodzoną 1673 r., zmarłą 1716 roku).

Alexy Piotrowicz, syn Piotra Wielkiego i Eudoxyi Łopuchinówny, urodził się 1690 r.; w szesnastym roku życia wstąpił w związki małżeńskie z księżniczką Karoliną Brunświk-Wolfienbiittel, siostrą cesarzowej Elżbiety, żony Karola VI; w 1717 r. odbył podróż do Wiednia i Włoch. Obwiniony o skryte zamachy przeciw zmianom wprowadzanym przez ojca swego, osądzony był na śmierć, ale otrzymał przebaczenie. Umarł 27 Czerwca 1718. Syn Alexego panował pod Oniemieniem Piotra II Alexiejewicza.

Alexy, w r. 1292 był kasztelanem łęczyckim.

Alexyjanie albo Cellici (Fratres Cellites), znani także pod nazwą Lollhardów, zawiązali stowarzyszenie swoje w Antwerpii r. 1300, celem pielęgnowania chorych i grzebania umarłych, to jest zbierania składek na groby (cella), zkąd i nazwa Cellici. Alexyjanami nazwano stowarzyszenie powyższe od patrona świętego Alexego; Lollhardami zaś, od lollen, lullen, co znaczy w języku ludowym niderlandzkim nucić, pocichu śpiewać. Lollhardzi albowiem, grzebiąc umarłych śpiewali pieśni pobożne. Stowarzyszenie Alexyjanów, składało się z samych laików, kobiet i mężczyzn; a lubo nosili ubiór zakonny, to jest długą suknię czarną, nie trzymali się jednak żadnej reguły zakonnej. Duchowieństwo nie było im przychylne, co stwierdza sprawozdanie umieszczone o nich przez Jana Gorsemiusa kanonika w Liege, w dziele: Gesta pontificum Leodiens. l c. 31 Papini. Grzegorz XI, bullą z r. 1377 i Bonifacy IX zalecili lollhardów opiece duchowieństwa, zakazując wszelkich prześladowań, (ob. Beghardzi). L. O.

Alf, sławny tém w historyi litewskiej, że ułatwił ucieczkę Kiejstutowi z więzienia krzyżackiego w r. 1360. W skutek ogromnej klęski, jaką na Litwie zadał temu księciu Winrych von Kniprode, w piątą niedzielę wielkiego postu, Kiejstut pojmany i zaprowadzony został do Malborga: w ścisłem osadzony więzieniu, był