Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/327

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wanie w Inflantach, budował twierdze, prowadził wreszcie wojny z Rusią, zwyciężył Włodzimirza połockiego, Wszewołoda zaś, który panował nad Dźwiną w Gersyku (dzisiaj Kreutzburg), zmusił do uznania się za lennika kościsła rygskiego, i do odstąpienia sojuszu z Litwinami. Inny książę Włodzimier pskowski wydał nawet córkę swoją za Dytrycha brata biskupa, czy też podobno sam się ożenił z córką Dytrycha: dla jego przyjaźni wypędzony ze Pskowa, schronił się do Rygi, i potem tyle wpłynął przedstawieniami swojemi na księcia połockiego, że ten ostatni po osobistem widzeniu się z bisknpem, ustąpił mu całych południowych Inflant, czego wkrótce żałował i chciał iść zdobywać Rygę, kiedy nagle zakończył życie. Umiał zresztą biskup z ksiąźęty wychodzić, nawet pod koniec swojego życia daninami ujmował ich sobie, udając kiedy to wypadało mu z polityki, lenniczy to niby swój do Rusi stosunek. W roku 1216 Albert wyjechał do Niemiec, starał się o pomoc dla swego kościoła, udawał się też z prośbami do Waldemara II króla Duńskiego. Nadaremne były te zabiegi, gdy w roku 1218 Albert I Saski przybył do Inflant z mocą krzyżowników i gdy Waldemar wylądował w Estonii, ale pomoc duńska wyszła na złe biskupowi. Król wojował na swoją korzyść, ztąd gdy kaznodzieje Alberta przybyli do Inflandyi w Estonii, Duńczycy lamowali im prace apostolskie, twierdząc, że cała ta ziemia do nich wyłącznie należy. Biskup pisał skarżąc się do króla, który odpowiedział, żeby biskup sam do niego porozumieć się przyjechał; Albert widząc że źle się dzieje, nie posłuchał wezwania i zaskarżył króla przed papieżem. Tymczasem Mieczowi dzielili się ziemią Inflancką z królem i dostali od niego okolice Felina i Dorpatu. Strach był w Rydze, i Bernard biskup Semigalii, któremu Albert powierzył rządy kościoła rygskiego na czas swojej nieobecności, rad nierad musiał wejść także w układy. Sam Albert tymczasem nieuzyskawszy pomocy ani od papieża, ani od cesarza, postanowił pogodzić się z królem Duńskim ; ustąpił mu tedy Estonii i nawet Inflant pod warunkiem, ażeby prałaci i mieszczanie rygscy oraz inni Inflant i Łotwy mieszkańcy na to przystali. Biskup rycerskiego ducha pełen, często sam brał udział w nieustannych wojnach z Rusią. W roku 1224 obiegł i zdobył Dorpat na Wiaczku, jednym z książąt krywickich. Zawarł następnie pokój z Nowogrodem wielkim, wypłaciwszy tej Rzeczypospolitej część daniny, którą wprzód pobierała na Łotwie. Obwarował Rygę, ułożył prawo dla rycerzów i ziemi inflanckiej. W ogóle był zdolnym i bardzo czynnym człowiekiem. Umarł dopiero w 1229 r., położywszy główne podstawy świetności przyszłego państwa Inflanckiego. Liczą go podania rodzinne szlachty niemieckiej do familii Buxhewdenów. Jul. B.

Albert Saubeer, piąty biskup, a później pierwszy arcybiskup rygski w Inflantach. Był scholastykiem w katedrze bremeńskiej, kiedy w r. 1229 umarł Albert I trzeci biskup inflancki (ob. wyżej). Kiedy wiadomość ta przyszła do Bremy, arcybiskup- tameczny uważając się poniekąd i słusznie za metropolitę Inflant, ile źe trzech pierwszych biskupów dla owej ziemi już wyświęcał, nie czekając, Saubeera mianował na opróżnione biskupstwo w zamiarze utrzymania praw swoich, tymczasem kanonicy rygscy chcąc się znowu utrzymać przy prawie kanonicznem wolnego wyboru biskupów, obrali na tę godność Mikołaja z Magdeburga. Ztąd oczywiście spór o pierwszeństwo. Kardynał Otto legat stolicy apostolskiej, rozstrzygnął rzecz na stronę Mikołaja, żeby zaś wynagrodzić Alberta, mianowano go na dostojność wyższą, to jest na arcybiskupa Armagh w prowincyi Ulster, co mu dawało razem i prymasostwo Irlandyi w r. 1246. Później jednak papież przeniósł Alberta z Irlandyi na arcybiskupstwo Pruss i Inflant; była to godność bez dyjecezyi, biskupi tylko obudwu tych krajów mieli Albertowi być posłuszni jako metropolicie, który z władzą apostolską rządził duchownie w tych krajach, dla tego